شاهکار مهندسی ایرانیان در رویای جهانی شدن/ دیوار دفاعی گرگان میراثی ماندگار از دوره ساسانی

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از تسنیم از  گرگان، دیوار دفاعی یا " مار سرخ" دیواری آجری به طول 200 کیلومتر است. این دیوار بزرگترین دیوار دفاعی جهان در اواخر دوران باستان است که از قلب اروپا تا چین همتایی نداشت.

آنطور که برخی باستان شناسان خارجی از جمله پروفسور تونی ویلکینسون می‌گوید این دیوار آجری قبل از دیوار چین ساخته شده است. برخلاف فرض عمومی، همه دیوار چین در قرن سوم پیش از میلاد ساخته نشده بلکه بخش اصلی و زیاد آن در قرن 16 میلادی ساخته شده یعنی 1000 سال بعد از دیوار دفاعی گرگان.

کاوشگران براین باورند که دیوار دفاعی گرگان فقط یک سد دفاعی نبوده بلکه یک سامانه پیچیده آبرسانی هم داشته است. این دیوار از کوه‌های خراسان آغاز می‌شد، در شمال رودخانه گرگان امتداد پیدا می‌کرد و به دریا خزر منتهی می‌شد.

هرچند بخش زیادی از آجرهای دیوار در گذشته به یغما رفته است اما هنوز هم می‌توان آجرهایی به رنگ قرمز را در طول این شاهکار مهندسی مشاهده کرد که به واسطه آن این دیوار به " مار سرخ" هم مشهور شده است. برای تولید آجر صدها کوره آجرپزی در کنار دیوار قرار داشت و آنطور که کاوشگران می‌گویند در فواصل کوتاه چند ده متری، این کوره‌ها ایجاد شده بود.

هرچند به علت اینکه اراضی منطقه تبدیل به زمین کشاورزی شده، دیگر  اثری از کوره‌ها بر روی زمین نیست. بقایای خاکستر کوره‌های آجرپزی که در کاوش‌های باستان شناسی که در سال 88 به دست آمده نشان از قدمت این اثر تاریخی دارد.

نمونه‌های مختلفی که از کوره‌ها مورد آزمایش رادیوکربن قرار گرفته نشان می‌دهد این دیوار اواسط قرن 5 یا اوایل قرن ششم میلادی ساخته شده است.

بنابراین این دیوار به دستور شاهان ساسانی ساخته شده که آن زمان دو دشمن و رقیب را در کنار خود داشتند؛ یکی امپراطوری روم شرقی و دیگری اقوام بیابانگرد آسیای میانه موسوم به هون‌ها.

دیوار دفاعی گرگان برای حفاظت از دشت حاصلخیز گرگان و جلوگیری از غارت محصولات آنها به دست هون‌ها ایجاد شد.

در طول دیوار دفاعی گرگان 38 پادگان واقع شده بود که تخمین زده می‌شود که 30 هزار سرباز از دیوار نگهبانی می‌کردند.خندقی در مقابل دیوار به عمق 5 متر وده ها کیلومتر طول، کار دفاع را آسان می‌کرد.

ثبت جهانی این شاهکار مهندسی چند سالی هست که مورد درخواست دوستداران میراث فرهنگی و برخی مسئولان از جمله نماینده ولی فقیه در استان است. اثری که کاوش‌های بیشتر بر روی آن، حتما دستاوردهای بی‌نظیری را به همراه خواهد داشت.

احمد تجری، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان در این باره به خبرنگار تسنیم در گرگان گفته ثبت جهانی دیوار دفاعی گرگان یا هر اثر دیگری نیازمند یکسری اقدامات اساسی و محوری است.

وی توضیح داد اثری در لیست انتظار می‌رود که پرونده آن تعیین تکلیف شده و به جمع بندی رسیده باشد. از طرفی با توجه به اینکه در آثار ملموس، ایران سالانه یک سهمیه برای ثبت جهانی دارد که با توجه به ظرفیت کشور در حوزه میراثی، کار سختی داریم.

تجری با بیان اینکه آخرین نقشه برداری از دیوار دفاعی گرگان حدود 5 دهه قبل انجام شده بود، گفته با پیگیری هایی که رخ داد و تأمین اعتباری که شد نخستین قدم این بود از 200 کیلومتر طول دیوار نقشه برداری شود. پس از آن اسناد و نقشه‌های اجرایی با مقیاس‌های مختلف از دل نقشه برداری تهیه و مطالعات و کتابچه طرح تهیه و تدوین شود.

وی اظهار داشت: اکنون هواپیمای نقشه برداری در فرودگاه گرگان مستقر است و در حال نقشه برداری بوده و یکی از اساسی‌ترین کارها در حال انجام است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ابراز امیدواری کرد با زمانبندی تا تابستان سال آینده پرونده ثبت جهانی دیوار را تکمیل کنیم.