میدان فروش دام گنبدکاووس دلخور از بدقولی‌ها؛ چشم‌انتظار توسعه

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از ایرنا، میدان فروش دام گنبدکاووس از سال ۷۲ به منظور ساماندهی و متمرکز کردن فعالیت دامداران در مکانی مشخص برای خرید و فروش توسط شرکت تعاونی خدمات دامی وحدت عشایر گنبدکاووس زیر نظر اداره کل امور عشایر گلستان و در گستره تقریبی سه هکتار ایجاد شد تا علاوه بر دامداران بومی و ۴۴۵ هزار راس دام فعلی آنها، عشایر گلستان نیز با افزون بر ۷۶۰ هزار راس دام سبک به همراه سایر دامداران منطقه شرق این استان دام‌های خود برای فروش به این بازار بیاورند.

این میدان با امکانات رفاهی و بهداشتی محدود خود در حاشیه جاده موسوم به نفت در فاصله تقریبی سه کیلومتری از شهر گنبدکاووس واقع شده و به گفته مسوولان امور عشایر گلستان روزانه چهار تا پنج هزار راس دام سبک و سنگین در آن خرید و فروش می‌شود که ۷۰ درصد آن به سایر استان‌ها از جمله تهران، مازندران و خراسان ارسال می‌شود.

با راه‌اندازی این میدان و جایگاه‌های نگهداری دام و چند غرفه اغذیه فروشی آن به همراه چندین آغل نگهداری دام حاشیه بازار و فعالان (واسطه‌گران) خرید و فروش دام زنده، گفته می‌شود در مجموع برای ۵۰۰ نفر شغل ایجاد شده است که در صورت توسعه چند برابری وسعت این بازار، علاوه بر ایجاد امکانات رفاهی بیشتر برای فروشندگان و خریداران دام، میزان فرصت‌های شغلی آن نیز به ۲ برابر افزایش خواهد یافت.

گسترش شهرنشینی و توسعه چند روستای نزدیک به میدان بزرگ دام گنبدکاووس از جمله "آق قایه، گدم آباد و ارمی آباد" و نیز بهسازی بخشی از جاده موسوم به نفت که قرار است به عنوان جاده ترانزیتی فاصله حدود ۷۵ کیلومتری مرکز این شهرستان به مرز اینچه برون را نصف کند اگرچه از منظر عمومی تصوّر و مفهوم توسعه و آبادانی را به ذهن‌ها متبادر می‌سازد اما وقتی از نزدیک به این مکان مراجعه می‌کنید، هیچ شباهت و سنخیتی بین توسعه و امکانات موجود در بازار فروش دام این شهرستان وجود ندارد و دومین یا سومین میدان بزرگ فروش دام کشور کماکان با امکانات حدود سه دهه پیش به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

دیدن سیمای زننده و مملو از زباله‌های انسانی و فضولات دامی ۲ طرف حاشیه جاده نفت تا میدان فروش دام گنبدکاووس و چند صد متر آن‌طرف تر آن و تحمل بوی متعفن این زباله‌ها، نبود پارکینگ برای خودروها و موتورسیکلت‌ها که بیشتر آنها کنار جاده پارک شدند، نبود سرویس بهداشتی مناسب، وضعیت نامناسب آسفالت جاده منتهی به میدان، وجود تعداد زیادی دستفروش (انواع میوه و خوراکی) در ورودی بازار و ترافیک سنگین خودروهای عبوری تنها بخشی از سیمای نامناسب و کمبود امکانات در میدان فروش دام زنده گنبدکاووس است. 

تجمع و فشردگی دام‌های سبک و سنگین آورده شده به میدان فروش توسط دامداران و عشایر، حضور جمع زیادی خریدار و فروشنده بدون داشتن ماسک و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی به سبب شیوع کرونا در کنار هم، وضعیت نامناسب بتن کف محوطه میدان و شلوغی چند غرفه اغذیه فروشی با بساط چای و کباب واقع در بازار فروش دام بخش دیگری از مشکلات و نابسامانی‌های این میدان است که فعالان آن را قبل یا پس از نماز صبح ( ۵:۳۰ دقیقه) به آنجا می‌کشاند تا پس از بازگشایی رسمی بازار در ساعت ۶ به خرید و فروش دام اقدام نمایند.

اگرچه تعدادی از واسطه‌گران و دلالان خرید و فروش دام از همان دقایق اولیه حضور و قبل از بازگشایی رسمی درب میدان فروش دام گنبدکاووس اقدام به خرید و فروش دام به شیوه سنتی خود می‌کنند اما با آغاز فعالیت بازار، خرید و فروش‌ها شکل رسمی‌تری به خود می‌گیرد.

ساعت اولیه بازگشایی میدان فروش دام گنبدکاووس بسیار شلوغ است، معمولا سه گروه عمده در این بازار فعالند، گروهی دام آوردند تا خریداری پیدا کنند و آنرا بفروشند، گروهی هم برای خرید دام جهت ذبح یا نگهداری آن آمدند و گروه سوم نیز که تعداد آنها کم نیست، افرادی هستند که نقش واسطه یا دلال را برای دو گروه اول و دوم بازی کرده و کار پیدا کردن مشتری برای فروشنده و دام برای خریدار را برعهده دارند و با این اقدام مبلغی از طرفیت معامله می‌گیرند.

شلوغی بازار تا ساعت ۱۱ ادامه دارد و در چند ساعت فعالیت روزانه آن، چندین هزار خریدار و فروشنده وارد میدان شده و پس از ساعتی یا با دست پر یا بدون فروش دام از آن خارج می‌شوند، البته دراین بین یک گروه دیگر از دلالان نیز وجود دارند که خرید و فروش‌های عمده دام برای ارسال به استان‌های دیگر را پس از انجام مراحل اداری و تایید دامپزشکی و با خودروهای ویژه حمل دام، انجام می‌دهند.

با این همه کمبود امکانات رفاهی و وضعیت نامناسب سیمای بیرونی و داخلی میدان فروش دام گنبدکاووس، تخلیه فضولات دامی در حاشیه جاده، نبود پارکینگ مناسب برای وسایل نقلیه و فعالیت دستفروشان در فضای غیر بهداشتی این مکان و مهمتر از همه رعایت نکردن فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده نکردن از ماسک در شرایط کرونایی این شهرستان که رنگ آن نارنجی است، تماما نشان از کم توجهی متولیان امر به شرایط فعلی از یک سو و ضرورت توسعه مکان بازار و ایجاد فضایی بزرگتر از سوی دیگر دارد.

یک قصاب گنبدی که هر چند روز یکبار برای خرید به میدان فروش دام این شهرستان می‌آید به خبرنگار ایرنا گفت: وضعیت نامناسب جاده و ترافیک سنگین آن از یک طرف و کوچک بودن محوطه بازار دام سبب شده تا این میدان در چند ساعت فعالیت روزانه بسیار شلوغ باشد.

وی که خود را اکبری معرفی کرد، افزود: شلوغی بازار و رعایت نکردن مسائل بهداشتی و نزدن ماسک توسط اغلب حاضرین در میدان دام باتوجه به شرایط کرونایی بسیار خطرناک است با این حال متولیان بازار نیز از ورود افراد فاقد ماسک جلوگیری نمی‌کنند.

وی اضافه کرد: سال‌هاست که وضعیت بیرونی و داخلی میدان فروش دام گنبدکاووس همین گونه است و مسوولان متولی اقدام خاصی برای رفع مشکلات و فضای نامناسب آن بویژه زیباسازی اطراف میدان که مملو از فضولات دامی است، نمی‌کنند.

یک دامدار از اهالی مراوه‌تپه واقع در منتهی الیه شرق استان گلستان نیز که مسافت حدود ۲۰۰ کیلومتری را برای فروش دام خود طی کرده و به بازار دام گنبدکاووس آمده نیز به ایرنا گفت: یکی از مشکلات میدان فروش دام گنبد نبود مهمانسرا و یا رستوران مناسب برای دامدارانی است که از راه دور و یا از استان خراسان شمالی دام‌های خود را برای فروش به این بازار می‌آورند، است و آنها به سبب فروش نرفتن تمام دام هایشان مجبورند یک یا چند روزی در این شهرستان اقامت داشته باشند.

عبدالرحمن پران دوجی افزود: این افراد مجبورند دام‌های خود را یا در آغل‌های میدان دام گنبدکاووس و یا چند آغل دام بخش خصوصی در اطراف میدان نگهداری و خودشان نیز کنار دام هایشان باشند بنابراین وجود مهمانسرا، رستوران، پارکینگ و سایر امکانات رفاهی مناسب برای استراحت آنها امری ضروری است.

وی از مسوولان میدان فروش دام گنبدکاووس درخواست کرد تا نسبت به رفع کمبودهای رفاهی این بازار و توسعه فضای فیزیکی آن اقدام نمایند تا دامدارانی غیربومی با خیال راحت دام خود را به این میدان بیاورند و بفروشند و در مدت حضورر خود از خدمات آن نیز بهره ببرند.

به گفته این دامدار و برخی دیگر از دامداران منطقه توسعه فضای فیزیکی میدان فروش دام گنبدکاووس و ایجاد خدمات رفاهی مناسب در آن باتوجه به ظرفیت بالای دام در منطقه و نیز دام‌های عشایر امری ضروری و اجتناب ناپذیر است ضمن اینکه با ایجاد امکانات مورد نیاز فرصت‌های شغلی قابل توجهی هم برای جوانان منطقه ایجاد خواهد شد.

نکته‌ای که رییس وقت سازمان امور عشایر کشور ۲۷ بهمن ۹۶ در جریان بازدید از میدان فروش دام گنبدکاووس به آن اشاره و تاکید کرد که بازار فروش دام گنبد با موافقت این سازمان توسعه می‌یابد و با توسعه آن برای هزار نفر به‌صورت مستقیم شغل پایدار ایجاد خواهد شد.

کرمعلی قندالی گفته بود که سازمان امور عشایر می‌تواند از محل اعتبارات ماده ۱۰ و ۱۲ مبلغ ۳۰ میلیارد ریال و از محل اعتبارات ماده ۵۲ نیز تا سقف ۱۰۰ میلیارد ریال در قالب تسهیلات برای توسعه میدان فروش دام گنبدکاووس اختصاص دهد.

وی، میدان فروش دام گنبدکاووس را از میدان‌های بنام و شناخته شده کشور دانست و افزود بود که این بازار ظرفیت توسعه از سه هکتار فعلی تا ۲۰ هکتار و بلکه بیشتر را دارد.

 مدیرکل امور عشایر گلستان نیز در جریان این بازدید گفت که توسعه میدان فروش دام گنبدکاووس که متعلق به جامعه عشایری استان و شرکت‌های تعاونی آن است، از نیازهای ضروری می‌باشد زیرا این میدان دومین بازار بزرگ و پرفروش‌ترین میدان دام کشور است که بطور میانگین برای هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد کرده است.

رضا علیپوری بابیان اینکه توسعه میدان فروش دام گنبدکاووس و افزایش مساحت آن تا ۲۰ هکتار به همراه احداث یک واحد کشتارگاه دام جنب آن در برنامه‌ اداره کل امور عشایری گلستان قرار دارد، افزود: درصورت تخصیص تسهیلات مورد نیاز، سال آینده خرید زمین و احداث تاسیسات آن با مشارکت شرکت‌های عشایری استان آغاز می‌شود.

وی آن زمان درخصوص جذب تسهیلات از محل مواد ۱۰ و ۱۲ و ۵۲ گفته بود که از محل این اعتبارات درسال جاری افزون بر ۱۰۰ میلیارد ریال پیش بینی شده که تاکنون حدود ۸۰ میلیارد ریال آن جذب شده است.

مدیرکل امور عشایر گلستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، ضمن تایید وجود برخی مسائل و مشکلات در میدان فروش دام گنبدکاووس یادآور شد که بازار فعلی در سال ۷۲ در زمینی به مساحت ۲ هزار و ۷۰۰ مترمربع و در راستای ایجاد یک مرکز خرید و فروش مطمئن دام مبتنی بر رعایت اصول و روش‌های علمی و بهداشتی و مجهز به تاسیسات و امکانات اولیه رفاهی و خدماتی برای استقرار گروه‌های دامپزشکی، ماموران انتظامی و موسسه حمل و نقل احشام تاسیس شد و یکی از سه میدان دام مطرح کشوری می‌باشد.

علیپوری گفت: ساماندهی وضعیت ناهنجار فروش دام در حاشیه شهر گنبدکاووس و کنترل انواع بیماری‌های مشترک انسان و دام، سالم سازی و حفظ محیط زیست، ایجاد بازار مطمئن و تثبیت قیمت فروش دام و فراهم کردن بستر مناسب برای عرضه و تقاضای دام برای دامداران بومی و عشایر منطقه را از دیگر اهداف راه اندازی میدان فروش دام این شهرستان برشمرد و گفت: این بازار توانسته زمینه اشتغال حدود ۵۰۰ نفر را فراهم کند.

وی با تایید ضرورت توسعه فیزیکی میدان فروش دام گنبدکاووس افزود: طرح جا به جایی این میدان دام در دست مطالعه و اقدام می‌باشد و جانمایی زمین ۴۲ هکتاری آن حدود ۲ کیلومتر بالاتر از بازار فعلی در مسیر جاده موسوم به نفت انجام شده و هم اکنون مراحل اداری و استعلام‌های آن در دست اقدام است.

علیپوری اضافه کرد: به محض دریافت پاسخ استعلام‌های ادارات و نهادها، عملیات احداث میدان فروش دام جدید گنبدکاووس در زمین اشاره شده با امکانات متنوع رفاهی مانند ساختمان اداری، مهمانسرا، پارکینگ، انواع باسکول، کشتارگاه دام، مکان‌های نگهداری دام، رستوران‌های مجهز، کلینیک دامپزشکی، کیوسک‌های نگهبانی، بانک و هر آنچه نیاز دامدار و خریدار باشد در محوطه‌ای محصور و در کوتاهترین زمان احداث خواهد شد.

مدیرکل امور عشایر گلستان همچنین گفت که در شرایط کرونایی و به منظور عملیات پاکسازی و ضدعفونی خودروهای ورودی به میدان فروش دام گنبدکاووس ساخت و نصب مه پاش، نرده کشی محوطه دام سنگین و ساخت باکس نگهداری دام‌های سبک و نصب منبع ذخیره آب و لوله کشی آب برای رعایت اصول بهداشتی مراجعین انجام شده است ضمن اینکه برای تسهیل در امر مبادلات مالی و امورات بانکی مراجعین دو دستگاه خود پرداز نیز نصب شده است.هداشتی

وی افزود: رعایت اصول بهداشتی مقابله با کرونا توسط حاضرین در بازار فروش دام گنبدکاووس برحسب وضعیت رنگ کرونایی شهرستان انجام می شود که اکنون با توجه به نارنجی شدن شیوع کرونا بر رعایت اصول بهداشتی نظارت بیشتری خواهد شد.

با این حال باید منتظر ماند و دید که آیا وعده مدیران و دست اندرکاران میدان فروش دام گنبدکاووس مبنی بر توسعه فضای فیزیکی و خدمات رفاهی این بازار که یکی از سه میدان بزرگ فروش دام در کشور محسوب می‌شود، پس از پنج سال از مطرح شدن این موضوع، محقق خواهد شد یا خیر؟

گنبدکاووس با افزون بر ۳۷۳ هزار نفر جمعیت دومین شهرستان بزرگ استان گلستان است.