چشم انداز بازنگري در سياست گذاري‌هاي جمعيتي موجود

قبل از پرداختن به مسئله جمعيت مطلوب ابتدا لازم است كه در مورد ظرفيت جمعيتي توضيحاتي داده شود. اين مفهوم به تعداد جمعيتي اشاره دارد كه يك محيط طبيعي با تمام خصوصياتش، آن را بطور كامل از نظر نيازها تأمين كند، ظرفيت و توان جمعيتي هر كشوري را مي توان  با توجه به منابع و امكانات مختلفي چون زمين‌هاي قابل كشت، حاصل خيزي خاك، ميزان بارندگي، معادن و ذخاير زير زميني و ميزان توسعه صنعتي و تكنولوژيك مشخص كرد.

به گزارش گلستان 24 :‌يكي از شاخص‌هاي جمعيتي براي نشان دادن ظرفيت جمعيتي محاسبه تراكم حسابي و بيولوژيك است، در حال حاضر تراكم حسابي جمعيت در ايران برابر 43 نفر در هر كيلومتر مربع و تراكم بيولوژيك نزديك به 4 نفر در هر هكتار است.

تراكم حسابي جمعيت در آسيا در سال 2000 برابر 120 نفر در هر كيلومتر مربع است، در ارمنستان و آذربايجان تراكم جمعيتي نزديك به 100 نفر در هر كيلومتر مربع است، در ژاپن نزديك به 339 نفر و در كره شمالي 197 نفر در هر كيلومتر مربع است، لذا ايران در مقايسه با كشورهاي آسيايي جزء كشورهاي كم تراكم جمعيتي محسوب مي شود و حتي اگر جمعيت كشور دو برابر هم شود تراكم به 86  نفر در هر كيلومتر مربع خواهد رسيد، نيز از سوي ديگر اگر تراكم بيولوژيك را  مبناي محاسبه قرار دهيم، در حال حاضر تراكم بيولوژيك  استان‌هاي كشور داراي تفاوت‌هاي عمده‌اي است. مثلاً تراكم بيولوژيك استان مازندران1/8، اصفهان75/10، تهران73/60، آذربايجان شرقي73/2 نفر در هر هكتار زمين قابل كشت است.

بنابراين با توجه به تراكم حسابي و بيولوژيك ذكر شده مشكل كنوني جمعيت ايران توزيع نامتوازن آن و تمركز حدود20 درصد جمعيت ايران در كلان شهر تهران مي باشد.

برخي از جمعيت شناسان، ايجاد بهترين تعادل ممكن بين منابع و جمعيت را ملاك تعيين حد مناسب جمعيت مي‌دانند و مي‌گويند در شرايط زير مي‌توان به حد مناسبي از جمعيت دسترسي پيدا كرد‌:

1. تمام افراد فعال جامعه در مشاغل مختلف اقتصادي جذب شده باشند.
2. كليه آحاد جامعه داراي سطح متوسطي از زندگي باشند به اين معني كه هر فرد بتواند روزانه 2500 كالري در اختيار داشته باشد. همچنين بتواند بعد از تأمين مواد غذايي مقداري از درآمد خود را كه دست كم 50 درصد كل عايدي‌اش باشد در زمينه‌هايي غير از احتياجات غذايي به مصرف برساند‌.
3. منابع كشور بدون تخريب اقتصادي و به طور منطقي و متناسب مورد بهره برداري قرار بگيرد.