جولان اِلمان‌های بی‌هویت در گرگان/نگاه ضعیف مدیران شهری به نمادها

به گزارش گلستان 24 ؛ وقتی وارد یک شهر جدید می‌شویم اولین چیزی که به چشممان می‌آید نمادها و المان‌های ورودی آن شهر است که معرف شهر و فرهنگ آن منطقه است. فضاهای شهری محل تعاملات اجتماعی مردم بوده و از طریق نمادها و المان‌های مخصوص می‌توان فرهنگ و تمدن یک شهر را به توریست‌ها و مسافران معرفی کرد.

شهر گرگان معروف به شهر تاریخ و طبیعت است، اما هیچ‌یک از این دو عنصر در المان‌ها و نمادهای شهری گرگان دیده نمی‌شود. المان میدان بسیج که در مسیر خروجی مسافرانی که قصد رفتن به ساری و یا تهران رادارند قرار دارد در ظاهر شبیه به سازه‌ای فیزیکی است اما برخی می‌گویند شبیه به پنبه نماد طلای سفید استان گلستان است.

در میدان فخرالدین اسعد گرگانی که تالاری هم به همین نام در آن میدان قرارگرفته است یک مجسمه کتاب به دست از خالق «ویس و رامین» نصب شده است؛ اما در دیگر نقاط شهر هیچ خبری از نمادهای شهر گرگان که معرف دیار دارالمؤمنین باشد دیده نمی‌شود. میدانی مزین به نام و المان «مادر» در اکثر شهرهای کشور دیده می‌شود در شهر گرگان هم میدانی به نام مادر وجود داشت که به دلیل ضعف در ساخت و معرفی آن اکنون خبری از آن نیست.

گرگان زمین مشاهیر برجسته زیادی را در دل خود جای‌داده است که علاوه بر دو ویژگی تاریخی و طبیعت بکر گرگان می‌توان از این مشاهیر و مفاخر هم به‌عنوان نماد استفاده شود. در میدان معلم گرگان هم تندیسی از میرداماد عالم و دانشمند بزرگ گرگانی قرار داشت اما هنگام ساخت زیرگذر تندیس این عالم برجسته دچار آسیب شد.

نمادها و المان‌های شهری خاصیتی دارند که می‌توانند تا مدت‌ها به شکل سمبلیک مشخصه‌ای برای شناخت شهر به کار روند و چنان اثری در بیننده بگذارند که با هر بار شنیدن نام آن شهر ناخودآگاه ویژگی‌ها و شاخصه‌های شهر مورد نظر خود را در قالب آن المان به خاطر بیاورد

نمادها و المان‌های شهری خاصیتی دارند که می‌توانند تا مدت‌ها به شکل سمبلیک مشخصه‌ای برای شناخت شهر به کار روند و چنان اثری در بیننده بگذارند که با هر بار شنیدن نام آن شهر ناخودآگاه ویژگی‌ها و شاخصه‌های شهر مورد نظر خود را در قالب آن المان به خاطر بیاورد یا حتی خود این نمادها و المان‌ها در گذر زمان به اثری تاریخی تبدیل شوند و منجر به آوازه منطقه خود شوند.

رامین طرقی یکی از مسافرانی است که به‌تازگی وارد شهر گرگان شده است، پاکیزگی شهر و وجود فضای شهری زیبا از گرگان خاطری خوش در ذهن این مسافر مشهدی ساخته است. وی گفت: نام‌گذاری خیابان‌های شهر به نام ماه‌های سال برایم جالب بود اما من در حین ورود به گرگان هیچ تابلو، المان یا نماد خاصی که معرف این شهر باشد را ندیدم.

طرقی ادامه داد: تقریباً سالی سه بار از گرگان عبور می‌کنم و شاید یک‌بار در سال به گشت‌وگذار در شهر بپردازم، شنیده‌ام گرگان شهر تاریخ و طبیعت است و از بافت طبیعی برخوردار است اما من تابلویی که آن بافت را معرفی کند در سطح شهر ندیدم.

سمانه احمدی هم از سمنان به گرگان آمده است. وی اظهار کرد: من تعریف شهر گرگان را از دوستانم که در این شهر زندگی کرده‌اند شنیده‌ام اما برایم عجیب است که هیچ المان یا نماد خاصی برای این همه فخرآفرینی وجود ندارد.

وی تصریح کرد: من با دیدن باغمزار استاد لطفی متأثر شدم که چنین شخصیت برجسته هنری که در گرگان خفته است اینگونه بی‌توجه واقع شده و ساخت یک تندیس و نام‌گذاری یکی از میادین شهری حداقل کاری است که می‌توان در مورد وی انجام داد.

به سراغ تعدادی از کارشناسان مدیریت شهری رفتیم و نظر آن ها را در این رابطه جویا شدیم.

احسان اکبری، کارشناس مدیریت شهری در رابطه با المان‌های شهر گرگان  گفت: بحثی که در شهر گرگان مطرح است این است که در مکان‌هایی میدان‌داریم که اصلاً جای میدان نبوده و باید برداشته شود در نتیجه المانی هم نباید در آن منطقه وجود داشته باشد.

وی افزود: نباید به المان‌ها تنها به‌عنوان یک شی فیزیکال نگاه شود چراکه در شهری مانند گرگان؛ نهارخوران و بافت تاریخی یک المان محسوب می‌شود که باید در سطح شهر معرفی شود.

اکبری بیان کرد: ما نباید تصور کنیم حتماً باید در میانه میدان چیزی بگذاریم و این نماد شهرمان است، ما باید نگاه درست به موضوع المان‌های شهری داشته باشیم.

وجود المان هایی تقلیدی در گرگان

این کارشناس مدیریت شهری افزود: در برخی از مناطق شهر گرگان هم المان‌هایی ساخته‌شده است که جنبه تقلیدی از المان‌هایی در خارج از کشور یا شهرهای دیگر بوده اما باید تلاش کنیم این المان‌ها جنبه الگوبرداری داشته باشد نه کار تقلیدی.

وی افزود: در بلوار الغدیر گرگان میدانی به نام مادر درست کردند و مجسمه‌ای با عنوان مادر در آن میدان گذاشتند ولی بعد از مدتی این المان جمع‌آوری شد چراکه شکل ظاهری مناسبی نداشت.

ساخت اِلمان باید حساب شده باشد

اکبری گفت: ساخت و طراحی المان باید از قبل حساب‌شده باشد و ببینیم فلسفه ساخت این المان‌ها چیست، چه هدفی را از ساخت آن‌ها دنبال می‌کنیم چراکه ویژگی خاص هر سکونت‌گاهی با المان می‌تواند مطرح شود.

وی اظهار کرد: به گرگان شهر تاریخ و طبیعت گفته می‌شود و المان‌هایی که در سطح شهر قرار است ساخته شود باید مبتنی بر این دو ویژگی باشد تا برای افرادی که وارد شهر می‌شود این نمادها معرفی شهر شود.

اکبری با اشاره به المان ساخته‌شده در میدان بسیج گرگان اظهار کرد: باید در مبادی ورودی شهر کارهای اولویت‌داری انجام دهیم چراکه نقش شناسنامه فرهنگی شهر را دارد و معرف و گویای تمدن شهر است.

مهدیه صبوحی، کارشناس معماری و شهرسازی هم در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: المان یا نمادهای شهری شاخصه‌های یک شهر را به مردم معرفی می‌کنند و رابط بین شهر و شهروند هستند و علاوه برجذب توریست و گردشگر در ایجاد درآمد هم نقش دارند.

صبوحی ادامه داد: در شهر گرگان از شاخص‌هایی مانند کشاورزی، اقلیم، تاریخ و ورزش برخورداریم که می‌توانیم در بحث نمادسازی از آن‌ها بهره ببریم.

صبوحی تصریح کرد: به‌عنوان‌مثال با معرفی بافت تاریخی و شناساندن اهمیت آن به مردم آن‌ها را به سمت بازدید از این بافت تاریخی هدایت کنیم و یا ورزش بسکتبال یکی از ورزش‌های موردعلاقه مردم بوده و با ساخت نماد یا المانی از این ورزش می‌توان به‌نوعی این علاقه را انعکاس داد و معرفی کرد.

رئیس اسبق کمیته زیباسازی شورای شهر گرگان با تشریح تفاوت مجسمه و المان اظهار کرد: مجسمه‌ها بیشتر برای نشان دادن یک شخصیت تاریخی کاربرد دارند اما هدف از ساخت المان‌ها ایجاد تلنگری در مردم است تا با گذر از شهری با دیدن المان به فکر فرو روند و با شنیدن نام آن شهر به یاد آن المان بیفتد.

صبوحی گفت: در زمان تخریب مجسمه میرداماد نقدهای زیادی شد و کمیته زیباسازی فشارهای زیادی وارد آورد چراکه سر مجسمه کاملاً شکست اما برای خلاصی از فشارها گفته شد مجسمه آسیب جدی ندیده است و قابل تعمیر است.

وی افزود: بعد از شکسته شدن مجسمه میرداماد دیگر نمادی در گرگان ساخته نشد و لازم است نمادهای جدیدی ساخته شود تا بعد از گذر زمان تبدیل به نمادی تاریخی شود همان‌گونه که در سایر شهرها و کشورها شاهد آن بوده‌ایم.

صبوحی ادامه داد: برای نصب المان‌ها حتماً باید مکان‌یابی انجام شود و محور توریستی و تاریخی آن مدنظر قرار گیرد چراکه در قطب دهی و آدرس‌دهی بسیار می‌تواند مؤثر باشد.

وی گفت: در شهر گرگان افراد صاحب‌نظر زیادی هستند که می‌توانند در این زمینه اظهارنظر کرده اما متأسفانه گوش شنوایی برای آن‌ها وجود ندارد.

برای اطلاع از برنامه های مدیریت شهری در این حوزه به سراغ فائزه عبداللهی رئیس شورای شهر گرگان رفتیم او در گفتگو با خبرنگار مهر در این رابطه اظهار کرد: در بودجه سال جاری مباحثی مبنی بر المان سازی در بحث شهری داشتیم.

وی افزود: در مباحث عمرانی خود، این بودجه را برای سال ۹۶ در نظر گرفته ایم و دوست داریم المان ها در حوزه مشاهیر، مفاخر یک شهر و شهدای شهر ساخته شود که البته تاکنون محقق نشده است.

متأسفانه نداشتن اطلاع و آگاهی کافی موجب شده متولیان شهرسازی و معماری در گرگان با مسئله ساخت المان و ... در سطح شهر همانند مسائل پیش‌پاافتاده برخورد کنند و تنها با قرار دادن سازه‌ای فیزیکی بدون داشتن معنا و مفهوم خاصی کاری انجام داده باشند.

المان‌هایی که بدون هیچ جاذبه‌ای نگاه مخاطب را به خود جذب نمی‌کند و درنتیجه در درازمدت هم به‌عنوان اثری ماندگار جزو ویژگی‌های منطقه به‌حساب نمی آیند و این در حالی است که گرگان زمین علاوه بر بافت تاریخی و طبیعی خود مهد اسطوره‌هایی همچون محمدرضا لطفی هم بوده است، هنرمندانی که نه‌تنها در ایران بلکه در جهان آوازه جهانی دارند اما در شهر خود غریب در خاک خفته‌اند.

منبع : مهر