کارشناسان: سینمای کودک به مهندسی و معماری متفکرانه نیاز دارد

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از ایرنا،  اگرچه سینمای کودک و نوجوان در دهه های اخیر به دلیل برخی حواشی از دوران طلایی خود دور شده اما با برنامه ریزی و همکاری سایر دستگاه ها از جمله آموزش و پرورش روح تازه بر سینمای کودک و نوجوان دمیده می شود و می توانیم شاهد اوج و بازگشت دوران طلایی سینمای کودک برای تاثیرگذاری تعلیم، تربیت و انتقال فرهنگ به آینده سازان مملکت باشیم.
سینمای کوک و نوجوان با قدمتی بیش از نیم قرن  با فیلم هایی که کارگردانان مشهور سینما آن ها را هدایت می کردند از جمله  "پشتی مدرسه عدل آفاق" داریوش مهرجویی، "رسول پسر ابوالقاسم" داریوش فرهنگ، "حصار" و "مترسک" حسن محمدزاده، "دونده" امیر نادری، "شهر موشها"  کار مشترک محمدعلی طالبی و مرضیه برومند، "باشو غریبه کوچک" بهرام بیضایی و "خانه دوست کجاست؟" عباس کیارستمی که در میادین ملی و بین المللی دوران طلایی را برای سینمای کودک و نوجوان در اواخر دهه ۶۰  رقم زدند.

صاحبنظران امر از جمله نبود سوپر استارهایی از جنس کودک و نوجوان، توسعه رسانه ها و شبکه های مجازی، عدم اختصاص سانس های اختصاصی به فیلم های کودک و نوجوان، محدودیت سالن های سینما، حمایت نکردن از فیلم های کودک و نوجوان و نبود همکاری بین بخشی نهادهای متولی سینما، سینماداران و آموزش و پرورش موجب شده تا سینمای این قشر استقبال چندانی در مناطق مختلف کشور نداشته باشد.
این عده اکران عمومی در سراسر روستاها و شهرهای کشور،خلق سوپراستارهایی همسن خود کودکان و نوجوانان، فیلم نامه های منسجم، تداوم در برگزاری جشنواره ها ، حمایت نهادهای متولی، سازمان و دستگاه ها و آموزش و پرورش را برای احیای دوران طلایی فیلم های سینمای کودک و نوجوان ضروری می دانند.

رغبتی برای ساخت فیلم کودک و نوجوان وجود ندارد
بازیگر سینما با سابقه سینمای کودک و نوجوان بازی در همین ارتباط گفت: وقتی مروری بر سینمای کودک و نوجوان دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ می کنیم نویسندگان و کارگردانان صاحب نام سینمای ایران آثار ارزشمندی در این سینما دارند و بطور مستمر و جدی از سینمای کودک و نوجوان آن دوران حمایت می شد و افتخارات و جوایز جهانی آن اعتباری برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود چنانکه افتخارات این بخش سینما بر تارک سینمای جهان می درخشد.
احمدرضا اسعدی در حاشیه برگزاری جشنواره بین المللی سینمای کودکان و نوجوانان در گرگان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: در زمان حاضر رغبتی به ساخت فیلم برای کودک و نوجوان وجود ندارد زیرا متاسفانه مسئولان نسبتی با نویسندگان و کارگردانان دانا و توانای سینمای کودک و نوجوان ندارند.
این بازیگر گرگانی تصریح کرد: امیدوارم با کودکان و نوجوانان رشد کنیم و بطور مستمر کارگاه های آموزشی رفتار شایسته با این قشر آینده ساز برگزار کنیم.

نقش برجسته سینمای کودک در فرهنگ سازی نسل آینده  
اسعدی افزود: فرهنگ در ساحت شادی جسم و جان به تعالی می رسد و جامعه کنونی ما از این نعمت الهی انسانی محروم است پر واضح است که فرزندان ما در خانه شاد نیستند که رونق بخش خانه باشند و سینمای کودک و نوجوان در فرهنگ سازی این نسل آینده نقش برجسته ای دارد.

حمایت ها کافی نیست

 کارگردان و مستند ساز سینما و تلویزیون ایران گفت: در زمان حاضر سینمای کودک از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با مشارکت بنیاد فارابی حمایت می شود ولی خیلی صریح و روشن می توان مطرح کرد که این حمایت کافی نیست.  
محمدحسین صفری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: امروز  سینمای کودک حتی در رسانه ملی جایگاه در خور و شایسته ای ندارد و اگر جشنواره فیلم های کودکان نبود سینمای کودک هم به طور کامل از بین می رفت.
این بازیگر سینما و تلویزیون نبود حمایت های درست و روشنگرانه به لحاظ اقتصادی و فرهنگی، انبوه تولیدات در دسترس کمپانی های بزرگ در دنیا، نبود امکانات تکنیکی و فنی در نهادهای دولتی برای حمایت، سپردن این سینما به بخش خصوصی، کارآمد نبودن قصه ها، اعمال سلیقه های غلط، رویکرد بیمارگونه فیلمسازان جوان به تولیداتی مشابه از نظر قصه و ساختار چه در آثار سینمایی چه در حوزه فیلم کوتاه، اعمال سلیقه در جشنواره های موضوعی از جمله کودکان و تیم گرایی مفرط مدیران فرهنگی بدون توجه به سوابق و تخصص افراد از جمله چالش های فراروی این بخش برشمرد.
صفری ادامه داد: باید بپذیریم راهکارهای فراوانی برای بهبود ساختار تولیدات در سینمای کودک وجود دارد که گاهی به صورت مقطعی،  کوتاه مدت و مسکن وار برخی ازمدیران فرهنگی به آنها توجهی هر چند اندک داشته اند که در این بخش علاوه بر حمایت مالی باید سخت گیری های اداری و ضوابط تولید تسهیل شوند.

این گارگردان و مستندساز گلستانی ادامه داد: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان جلسات تصویب فیلمنامه اش را بهبود بخشد و در این شوراها به طور ثابت از آدم هایی با تفکر و دیدگاه خاص استفاده نشود چون سینمای کودک به لحاظ فرهنگی نیاز به تعامل، تسامح و انعطاف دارد.

لزوم همکاریهای مشترک 
صفری اظهارداشت: همکاری های مشترک بین کانون، رسانه ملی، خانه سینما،  آموزش و پرورش، بنیاد فارابی یا سازمان سینمایی کشور در راستای ارتقای این نوع از سینما  که بسیار پراهمیت تر از سینمای بدنه است می تواند  به شرط تداوم نجات بخش باشد.
به اعتقاد وی سینمای کودک محل ارایه مانیفست های آدم بزرگها نیست و دل مشغولی آدم بزرگ ها نباید وارد قصه های کودکان شود.

وی افزود: نقش سینما در فرهنگ سازی امری بدیهی ست اما اینکه نسل آینده بتواند از این سینما تاثیر بپذیرد یا نه کار دشواری است، به طور عموم کودکان امروز بواسطه وجود امکانات فراوان در دسترس می توانند به تولید قصه و فیلم یا نمایش دامن بزنند.
این بازیگر سینما و تلویزیون گفت: بایستی بپذیریم که زبان گفت و گو با مخاطبان کودک و نوجوان در جهان امروز بسیار متفاوت، پیچیده و دشوار شده است و به مهندسی یا معماری متفکرانه ای نیاز دارد از اینرو فیلمساز حوزه کودک امروز باید فیلسوف، روانشناس،  جامعه شناس،  معلم،  اندیشمند،  قابل انعطاف و به معنای واقعی کلمه هنرمند و به  دور از کپی کاری بدون دانش باشد.
صفری اظهارداشت:فرهنگ بومی همیشه نجات بخش بوده و هست در همه دوران بازگشت به ریشه های بومی بسیاری از معادله ها را بهم ریخته و کسب آبرو کرده است  و ادبیات در فرهنگ بومی بسیار غنی است از اینرو حتی اگر آثار سینمایی تولید شده به لحاظ فنی و ساختاری ضعیف عمل کردند اما قصه های بومی اثر مثبت خود را در همه  طیف ها ثابت کرده اند.  
وی تصریح کرد: از آنجایی که ما مردم ایران اهل قصه های هزار و یک شبی هستیم و به لحاظ روانشناختی مردم سرزمین های شرقی بویژه ایران درونگرا  هستند قصه های بومی خویشاوندی بسیار زیادی با جنس ما دارند و در میان بلبشوی تکنولوژی و دنیای مجازی بازگشت به جهان افسانه ها،  متل ها،  قصه ها،  حکایات نیاز ما را مرتفع می سازد و اگر با روایت درست، درام قوی و تکنیک مستحکم با لایه های بینامتنی تاثیرگذار و پرمفهومی  همراه باشد حتی مخاطب جهانی را همراه خواهد ساخت منتهی رسیدن به این  ساحت از اندیشه،  هنرمندان اندیشمندی را هم می طلبد هنرمندانی که بیشتر دغدغه ی فرهنگی و هنری دارند به دور از  تجارت در جشنواره های جهانی دارند.

سینمای کودک و نوجوانان عقب ماند
مدیر انجمن سینمای جوانان گلستان در این ارتباط گفت: پس از پیروزی انقلاب به خصوص از نیمه دوم دهه ۶۰ توجه جدی به حوزه  کودک و نوجوان شد و ما شاهد تحول و  شکوفایی فیلم های سینمایی کودکان و نوحوانان بودیم که این سفر جادویی مخاطبان میلیونی داشت و سینما از تلویزیون جلوتر افتاد.  
مهدی صاحبدل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: با ورود اینترنت، افزایش شبکه های اجتماعی، افزایش بازی های کامپیوتری و آنلاین و رسانه های دیجیتال،  تلویزیون و سینما توان رقابت با این رسانه های جدید را نداشتند و در به روز رسانی خود در فضای رقابتی عقب ماندند و از دوران طلایی فاصله جدی گرفتند.
این کارگردان جوان گلستانی تصریح کرد: چالش جدی در سینمای کودک و نوجوان ایران عدم توان جذب مخاطب است در حالی که در سال ۶۸ گلنار، سال ۶۹ دزد عروسک ها و  سال ۷۳ کلاه قرمزی و پسر خاله پرفروش ترین فیلم های سینمای ایران بودند که نشان می دهد که در آن دهه فیلم هایی ساخته، اکران و مورد پذیرش عمومی قرار می گرفتند ولی دیگر آن دوران  را سالهاست که نداریم.  
وی افزود: در گذشته توجه به عنصر تخیل موضوع مهمی در فیلم های موفق سینمای کودک و نوجوان بود که در زمان حاضر در  فیلم های موفق سینمای خارجی هم خیلی به فضای تخیلی و فانتزی  توجه جدی دارند که البته فیلم های ما از این فضا تا حدودی دور شدند.  
وی  بیان کرد: در حوزه فیلم های سینمایی کوتاه هر ساله فیلم هایی برای کودکان و نوجوانان ساخته می شود چنانچه با حمایت دولت پکیج هایی از این فیلم ها در تلویزیون، پلتفرم‌های آنلاین، شبکه توزیع نمایش خانگی و مدارس توزیع و پخش شود تاثیری چشمگیری در توسعه و تولید فیلم های موفق سینمایی برای رده های سنی کودک و نوجوان خواهد داشت.
مدیر انجمن سینمای جوانان گلستان خاطرنشان کرد: آموزش و پرورش مهمتربن نقش حمایتی را در آشنایی بیشتر بچه ها با مدیوم سینما و تولیدات داخلی با  پخش و اکران این فیلم ها به شکل وسیع در روستاها و شهرستان های کشور می تواند داشته باشد.
صاحبدل اظهارداشت: آموزش و پرورش با انعقاد تفاهم نامه هایی می تواند امکان اکران فیلم های سینمایی را در مدارس سراسر کشور فراهم کند که  اقدام مهمی برای  نشر تعلیم، تربیت و فرهنگسازی برای این نسل است.
وی تصریح کرد: شکل روایی تولیدات سینمایی کودک و نوجوان جهان با گسترش رسانه ها و دسترسی کودکان به محتوای تصویری تغییراتی کرده که لزوما یکطرفه و  پیام دهنده نیستند بلکه خلاقیت کودکان را درگیر می کنند.
 وی افزود: کودکان و نوجوانان امروز در حقیقت تنها مصرف کننده نیستند و با در اختیار داشتن تلفن همراه و دسترسی به اینترنت به نوعی تولید کننده محتوا شدند و به یقین نیازهایشان، علایقشان و تقاضایی که دارند خیلی متفاوت تر از مخاطبی است که در دهه های گذشته زندگی می کردند و  توجه و برنامه ریزی برای آنان می تواند باعث تولید و افزایش مخاطبان کودکان و نوجوان شود.
مدیر انجمن سینمای جوانان گلستان ادامه داد: سینمای کودک و نوجوان در آموزش و ارتقای سطح فرهنگی جامعه نقش موثری دارد که با ساخت فیلم های اثرگذار تربیتی و تبلیغات مناسب و همکاری بین بخشی برای اکران مناسب می توانند بار دیگر مخاطبان امروز کودک و نوجوان را جذب کنند.
صاحبدل اضافه کرد: آموزش و پرورش برای مقابله با آسیب های انبوه رسانه های مجازی که آینده سازان مملکت با آن مواجه هستند با کمک  رسانه ای دیداری همچون سینمای کودک و نوجوان می تواند فرهنگی که مختص  ایرانیان است برای آنها نهادینه کند  که از خودبیگانگی فرهنگی به یقین جلوگیری خواهد شد.  
وی تصریح کرد: گاهی برخی فیلم های جهان شمول و اثرگذار در اندیشه های افراد، سرنوشت انسان ها را تغییر می دهد و نهاد متولی همچون آموزش و پرورش می تواند از این ابزار برای تولید فکر و انتقال محتوای فرهنگی درست به نسل آینده استفاده کند.

مدرس و کارآفرین  هنرهای زیبای استان گلستان گفت: سینمای کودک در ایران  با چالش های بسیاری  از جمله عدم تولید فیلم کودکان مگر به انگشت شمار در سال، نداشتن محتوای آموزشی و تربیتی مناسب پاسخگویی جامعه مخاطب آینده کودکان و جوانان زمانه، عدم تاثیرگذاری فیلمهای کودکان در سالهای اخیر به نسبت سالهای قبل  روبه رو است.
فرشته سلیمانی اظهارداشت: تولید فیلم و  محتوای مناسب بیشتر برای کودکان، پشتیبانی  پخش فیلم کودکان گستره در تمام مناطق و پخش مدام آن در تلویزیون و مدارس ، تقویت کانون وپرورش فکری و مراکزی که تولید فکر و محتوا می کنند در رفع این چالش ها بسیار تاثیرگذار است.
وی تصریح کرد: سطح کیفی سینمای کودک و نوجوان با تقویت تولید فیلم های با کیفیت آموزشی، پشتیبانی دولتی و خصوصی بطور رایگان به لحاظ استاندارد جهانی وتکنیکی به گروه های جوان تولیدگر  فیلم کودکان ارتقا پیدا می کند.
وی افزود: سینمای کودک در فرهنگ سازی نسل آینده نقش موثری دارد و  زیربنای رشد و توسعه جامعه در دست تربیت مناسب کودکان است تا پاسخگوی نیازهای حقیقی و واقعی جامعه باشد و ذهنشان از توهمات پوچ و هیچ خالی بماند.
این هنرمند گلستانی ادامه داد: مشکلات بسیاری در تولید آثار کودک و نوجوان و مهجوری این آثار  نقش دارند از جمله  کم توجهی به تولید فیلم کودکان، عدم برگزاری متعدد جشنواره ها با جوایز نفیس فیلم کودکان، عدم تبلیغات گسترده در جوامع محلی ایران، نداشتن درسی بنام تولید فیلم در دبیرستانها و عدم تربیت فیلمسازان از نوجوانی برای تولید فیلم کودک را می توان نام برد.

ضرورت راه اندازی جشنواره تولید فیلم کودکان
سلیمانی اظهارداشت: فرهنگ بومی در سینمای کودک و نوجوان نقش اساسی و مهمی دارد که جامعه شناسان و روانشناسان باید روی آن جامعه بومی کار کنند تا فرهنگ غنی بومی حفظ شود و گاهی هم رفتار و فرهنگ غلطشان پاک شود، باید هر ساله جشنواره تولید فیلم کودکان راه بیندازند، از کارگردانان تولید گر حمایت کنند، وامهای کم بهره به کارگردان جوان بدهند و تمام مناطق آموزش و پرورش باید بودجه ای برای ساخت فیلم کودکان تخصیص دهند تا از درون مدارس و دبیرستانها با کمک کارگردانان خبره  تولید محتوی و فیلم کودکان تولید و پخش با تبلیغات خوب شود.
وی تصریح کرد: جامعه سالم و متمدن بدست کودکان و نوجوانان توانمند و دانا ساخته می شود مثل زیر بنا و پایه هر ساختمانی است که اگر خوب و دقیق و علمی پی ریزی نشود بنای ساختمان پس از مدتی فرو می ریزد پس بنابراین جامعه ای سالم خواهد بود که کودک توانمند و سالم داشته باشد و باید راهبرد ۱۰، بیست، سی، چهل، پنجاه و صد ساله جهت تولید فیلم کودکان تهیه شود.

نداشتن فیلمنامه قوی

مدرس هنرهای زیبای استان گلستان گفت: خلاء سینمای کودکان و نوجوان نداشتن یک فیلمنامه قوی است که  کودک در اصل ماجرا نمی تواند با محتواهای ضعیف فیلمنامه ها ارتباط برقرار کند و نتیجه اش می شود ساختارهایی مثل کلاه قرمزی که بیشتر از آن که کودک و نوجوان با این برنامه و فیلم ارتباط برقرار کنند بزرگسالان با آن ارتباط می گیرند.

معصومه خامسی در گفت و گو  با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: بعد از فیلم دزد عروسک ها و قصه های مجید که واقعا بچه های دهه شصت خوب با آن ها ارتباط برقرار کرده و همچنان در ذهن ما ماندگار شده است در زمان حاضر نسل کودک و نوجوان ما در فیلم و سینمای کشور نتوانست با همچین فیلم هایی ارتباط برقرار کند که نوستالژی برایشان شود.
وی تصریح کرد: سینمای کودک و نوجوان ما به کاراکترهایی نیاز دارد که ۶ و  هفت سال کودکان بتوانند با آنها  ارتباط بگیرند و به عشق دیدن آن فیلم ها وارد سینما شوند.

وی افزود:  بیشتر بازیگران بزرگسالی همچون بهنوش بختیاری برای کودکان بازی کردند ولی در این حوزه به صورت ثابت نیاز داریم سوپراستار بسازیم که یک کودک و نوجوان به عشق دیدن یک سوپر استار کودک و نوجوان خودش وارد سینما شود.

الگوهای داخلی برای کودکان مبنا شود
خامسی یادآور شد: جای تاسف دارد اشخاص زیادی سال ها روی شخصیت دارا و سارا برای الگوسازی در بین کودکان و نوجوانان کار کردند که این شخصیت یک الگو برای کودک و نوجوان ما شود که متاسفانه با بی تدبیری می بینیم چقدر راحت بچه های ما جذب کاراکترهایی از کشورهای خارجی از جمله دختر کفش دوزکی، السا و آنا شدند.

وی تصریح کرد: بیشتر کودکان و نوجوانان ما تئوری و حتی تم تولدشان الگو گرفته از شخصیت های غربی است  وقتی شخصیتی مثل دارا و سارای ما که این همه روی آن سرمایه گذاری، تفکر و کار فرهنگی شده نتوانسته همچین مقبولیتی در بین بچه های ما داشته باشد بنابراین ما بسیار بسیار ضعیف تر از جهان داریم عمل می کنیم.

وی افزود: نداشتن بازیگرهای کودک برای کودک ، ساختن سوپراستار کودک برای کودک، نداشتن فیلم نامه های بسیار قوی، کارگردانی و نواقص دیگری که همگی دست به دست هم می دهند که سینمای کودک و نوجوان نتواند آنطوری که شایسته فرزندان این سرزمین است موفق عمل کند که من به عنوان یک سینماگر یکی از علت های این عدم موفقیت را نداشتن حمایت و  پشتوانه مالی قوی برای ساختن یک کار خوب می دانم.
این هنرمند و مدرس سینمای گلستانی گفت: باید سینمای اختصاصی با جذابیت های خاص دوران کودک و نوجوان داشته باشیم  که اعمال جاذبه های مهندسی و فنی برای ساخت اینگونه سالن ها  انگیزه ای برای جذب بیشتر کودکان به سینما می شود.
خامسی اظهارداشت: با کشف استعدادهای بومی سرزمین خود که همسو و همسن فرزندانمان هستند و با فضا سازی مناسب برای اکران این فیلم ها فرزندانمان را سوق به رفتن به سینمای کودک دهیم.
وی تصریح کرد: نگاه سختگیرانه در ساخت فیلم برای کودکان نداشته و با ایجاد جوی شاد و متنوع و زیبا کودکان و نوجوانان خود را مجدد به سینما برگردانیم، گلستان رنگین کمان اقوام ظرفیت خوبی برای جذب کارگردانانی برجسته سینمای کودک و نوجوان  دارد و برگزاری متداوم جشنواره ها بستر مناسبی برای جذب افراد بومی فراهم می کند.

سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان به دبیری علیرضا تابش با مشارکت سازمان سینمایی، بنیاد سینمایی فارابی و شهرداری اصفهان امسال از ۱۶ تا ۲۱ مهر ۱۴۰۰ (۸ تا ۱۳ اکتبر ۲۰۲۱) با شعار «سینما، سرزمین خیال»، به‌صورت ترکیبی و در ۲ بخش حضوری و برخط در بخش‌های ایران و بین‌الملل برگزار خواهد شد.

استان گلستان با ۱۴ شهرستان هشت سینما با ۱۴ سالن نمایش دارد.