چرا مذاکرات هسته‌ای طولانی شده است؟

همچنین یک سؤال آزاردهنده دیگر این است: آیا بالاخره توافقی انجام و بیانیه‌ای صادر خواهد شد یا نه؟

فرسایشی شدن مذاکرات هسته‌ای لوزان آن را بدل به یک پدیده خسته و کسل کننده کرده است.

حجم بسیار ناچیز اطلاعاتی که مذاکره کنندگان از روند کار خود بیرون می‌دهند و بسنده کردن آنها به جملات تکراری و کلیشه‌ای نیز بر این امر افزوده است.

منابعی که «ایران هسته‌ای» با آنها گفت‌وگو کرده می‌گویند 3 عامل منشأ اصلی وضعیت فعلی در مذکرات است.

1 ــ نخستین عامل این است که دستور کار اصلی مذاکرات دو طرف به هیچ وجه آن چیزی نیست که ظاهراً به نظر می‌رسد. ظاهراً، این گونه به نظر می‌رسد که ایران و 1+5 صرفاً در حال مذاکره بر سر متن یک بیانیه مطبوعاتی هستند در حالی که این موضوع صحیح نیست و این فقط بخش کوچکی از مذاکرات است. مسئله اصلی که در حال مذاکره است این است که طرفین می‌خواهند اصول راه‌حل‌ها درباره 6 موضوع کلیدی فردو، اراک، نطنز، نظارت و بازرسی‌های آژانس، تحقیق و توسعه و تحریم را نهایی کنند. در این مرحله به جزئیات راه‌حل این موضوعات پرداخته نمی‌شود ولی تأکید دو طرف این است که برای انتقال به فاز مذاکره درباره جزئیات حتماً باید اصول راه‌حل‌ها درباره این موضوعات پیدا و مکتوب شود. راز دیدارهای مکرر صالحی و مونیز نیز دقیقاً همین است والّا برای تنظیم یک بیانیه مطبوعاتی نیازی به این حجم از این دیدارهای فنی نیست.  نکته کلیدی در اینجا این است که هر دو طرف تأکید دارند بیانیه مطبوعاتی صرفاً زمانی منتشر خواهد شد که اصول راه‌حل‌ها درباره همه این موضوعات روشن شده باشد. هنوز درباره چند موضوع بسیار ریز ولی مهم در این پیوست‌ها اختلاف وجود دارد. منابعی که «ایران هسته‌ای» با آنها گفت‌وگو کرده، می‌گویند این پیوست‌ها فعلاً منتشر نخواهد شد و انتشار رسمی آنها در ماه ژوئن خواهد بود. ضمن اینکه این پیوست‌ها فعلاً اجمالی و صرفاً شامل اصول راه‌حل‌هاست و تبدیل کردن آن به اسناد تفصیلی در مرحله بعدی مذاکرات انجام خواهد شد. یک منبع گفت: «طرفین می‌خواهند اصول کاری تا ژوئن و نقشه راه خود را همین حالا بدانند و نهایی کنند».

2 ــ عامل دوم که باعث طولانی شدن مذاکرات شده این است که بر سر این موضوع که چه‌مقدار از جزئیات توافق شده در این پیوست‌های کاری باید در متن بیانیه پایانی گنجانده شود، ظاهراً طرف ایرانی خواهان تزریق حداقلی اطلاعات درباره اصول راه‌حل 6 موضوع کلیدی به بیانیه نهایی ظریف ــ موگرینی است ولی آمریکایی‌ها اصرار دارند جزئیات هرچه بیشتری بیانیه پایانی تزریق شود.

3 ــ سومین عامل نیز مربو ط به چک کردن مستمر موضوع با پایتخت‌ها و با بازیگران غیرحاضر و پنهان ولی مهم مذاکرات است.

بر این اساس، به نظر می‌رسد صدور یک بیانیه پایانی در مذاکرات قطعی است و طرفین بدون این بیانیه لوزان را ترک نخواهند کرد.

صدور این بیانیه نیز علامتی است از اینکه توافق سیاسی درباره اصول راه‌حل موضوعات کلیدی حاصل شده و این توافق امری الزام‌آور برای طرفین خواهد بود.

بنابه گفته کارشناسان، اگر صرفاً بنا بر صدور یک بیانیه مطبوعاتی، اعلام پیشرفت در برخی موضوعات و اعلام وجود اختلاف در برخی موضوعات دیگر بود، این کار حداقل 3 روز پیش می‌توانست به‌سادگی انجام شود.