استفاده از زیست‌فناوری در ساخت داروی ضد سرطان
کتاب «زیست‌فناوری و تولید ترکیبات ضد سرطان»، اطلاعات جدیدی درباره داروهای ضد سرطان تولید شده از گیاهان، تقاضای بازار برای این داروها و همچنین نقش بیوتکنولوژی در بهبود ترکیبات ضد سرطان بر پایه گیاه، ارائه می‌کند.
به گزارش گلستان ۲۴؛ بیماری سرطان یکی از مهم‌ترین عامل مرگ‌ومیر در سراسر جهان است. از آنجا که گیاهان به‌عنوان منبع مهم ترکیبات ضد سرطان عمل می‌کنند، رنسانسی از علاقه عمومی به محصولات گیاهی به دلیل عوارض جانبی کمتر و سازگاری بهتر، سبب افزایش تقاضا برای داروهای ضد سرطان حاصل از گیاهان شده است. برداشت بی‌رویه گیاهان تولیدکننده این ترکیبات، برخی از گونه‌های این گیاهان را در خطر انقراض قرار داده است. امروزه بیوتکنولوژی ابزاری برای تولید ترکیبات دارویی، بدون برداشت گیاهان از طبیعت است. پیشرفت‌های بیوتکنولوژی سبب گشودن دریچه‌ای در جهت استفاده تکنیک‌های کشت استریل و دستکاری‌های ژنتیکی درون شیشه‌ای بافت‌ها و اندام‌‌های گیاهان مهم اقتصادی برای تولید متابولیت‌های ارزشمند شده است. علم بیوتکنولوژی به معرفی روش‌های تکثیر، بهینه‌سازی تولید متابولیت‌های دارویی و رویکردهای موثر در افزایش متابولیت‌های هدف پرداخته که شاید در کنار ایرادات گسترده‌ای که به استفاده از تکنیک‌های بیوتکنولوژی وارد است، کاربرد آن در بهینه‌سازی تولید ترکیبات دارویی، فصل جدیدی در شرح کاربردهای مفید این تکنیک باز نماید.
کتاب «زیست‌فناوری و تولید ترکیبات ضد سرطان» نوشته سونیا مالیک و همکارانش در برنامه تحصیلات تکمیلی علوم بهداشتی مرکز زیستی و بهداشت دانشگاه فدرال ماراهو است که به‌تازگی با ترجمه مشترک عظیم قاسم‌نژاد، امید سهرابی، امیرحسین ورزندی و آیدا شمالی از سوی انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان چاپ و روانه بازار نشر شده است.
این کتاب در 10 فصل، ضمن بیان تاریخچه‌ای از استفاده گیاهان دارویی در میان اقوام گذشته تا امروز، به نقش گیاهان در تأمین ترکیبات ضد سرطان اشاره و در ادامه انواع این ترکیبات و ساختار و مکانیسم هر یک را تشریح می‌کند.
مدل‌سازی نشانه‌های سرطان با زیست‌فناوری
«درمان بر پایه گیاهی، به دلیل داشتن حداقل سمیت و عوارض جانبی، دستاوردهای جالبی را برای درمان و پیشگیری سرطان معرفی کرده است. حدود 40 درصد داروهای تأییدشده توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده، ترکیبات با پایه گیاهی یا مشتقات آن‌ها هستند. گزارش شده است که ترکیبات با پایه گیاهی، ویژگی‌های ضد سرطانی خود را در شرایط درون‌شیشه‌ای و بالینی از طریق مدل‌سازی نشانه‌های سرطان ازجمله خصوصیات خودترمیمی سلول‌های بنیادی سرطانی، نشان داده‌اند. غربالگری یک عامل ضد سرطان چه بر پایه گیاهی و چه ترکیب شیمیایی، نیازمند مدل مطمئن بیماری است. تلاش‌ها برای شبیه‌سازی شرایط موجود زنده، منجر به توسعه سامانه کشت سه‌بُعدی شده است. این روش یک فناوری زیستی است که به سلول‌ها اجازه رشد در سه بُعد را می‌دهد. فناوری نانو نیز به سرعت به ابزاری قدرتمند برای بهبود کیفیت زندگی، به‌خصوص زندگی بیماران سرطانی، تبدیل می‌شود. فناوری نانو با از بین بردن موانع پیش‌روی داروهای متعارف (سنتی) و گیاهی می‌تواند به‌گونه‌ای بالقوه به رهانش داروهای ضد سرطان گیاهی به‌گونه‌ای بیش از پیش اختصاصی و موثر کمک کند. با توجه به واقعیت تلخ سرطان، نانوداروها به‌عنوان اصلی‌ترین روزنه امید پیشنهاد می‌شوند.»
قارچ‌های خوراکی، منبعی از ترکیبات ضد سرطان
«تجربه کشورهای آسیایی و اروپای شرقی نشان می‌دهد که قارچ می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان سرطان داشته باشد. نمونه این تجربه را می‌توان در Piptoporus betulinus دید که از قدیم در جمهوری چک برای درمان سرطان روده بزرگ مصرف می‌شد، درحالی‌که از قرن شانزدهم یا هفدهم در طب سنتی اروپای شرقی، از هاگ‌های Inonotus obliquus در درمان سرطان استفاده شده است. می‌دانیم موادی که خصوصیات تحریک‌کننده سیستم ایمنی، آنتی‌اکسیدانی و احیاکنندگی داشته و به‌صورت طبیعی در مواد غذایی ازجمله قارچ‌های خوراکی وجود دارند، می‌توانند عنصر مهمی در پیشگیری از سرطان باشند. دسترسی به هاگ‌های طبیعی قارچ‌ها به دلیل فصلی بودن‌شان بسیار سخت است و درعین‌حال شناسایی درست آن‌ها نیز دشوار است. در نتیجه پرواضح است که راحت‌ترین راه برای دستیابی به آن‌ها، کشت تجاری قارچ‌های خوراکی است. جست‌وجوی ماده موثره برای پیشگیری و درمان سرطان، باعث دستیابی به روش کشت میسیلومی قارچ‌های خوراکی در محیط آزمایشگاهی شده است. در نتیجه، در سه دهه گذشته شاهد تحقیقات بسیار گسترده بر روی موادی بوده‌ایم که از قارچ‌ها، هم از هاگ‌ها و هم از کشت میسیلومی در محیط آزمایشگاهی جداسازی شده‌اند.»
نخستین چاپ کتاب «زیست‌فناوری و تولید ترکیبات ضد سرطان» در 342 صفحه با شمارگان 200 نسخه به بهای 39 هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به بازار نشر عرضه شده است.
/ایبنا
ارسال نظر