کاهش سطح کشت توتون در گلستان و چالش‌های آن برای کشاورزان / آیا حمایت از محصول داخلی شامل توتون کاران نمی‌شود؟

به گزارش گلستان ۲۴ ؛توتون گیاهی است صنعتی که کشت و پرورش آن نه تنها ایجاد اشتغال می‌کند بلکه نوعی پیوند را بین مزرعه و خانواده توتونکار برقرار می‌کند.

 

کشور ما به علت شرایط جعرافیایی خاص و مناسب از دیرباز به عنوان یکی از مناطق مستعد برای کشت انواع توتون و تنباکو محسوب می‌گردد.

 

اما در چند سال گذشته با افزایش واردات بی رویه توتون و تنباکو از کشور‌های دیگر، بازار این محصول در کشور دچار مشکل و رکود شده است که اگر این روند ادامه یابد، باعث تضعیف صنعت تنباکو خواهد شد.

کشت توتون در کشور باعث ایجاد اشتغال برای چندین هزار نفر می‌شود و خانواده‌ها با کاشت و برداشت این محصول که از لحاظ کیفیت قابل مقایسه با برند‌های معروف جهان است قدم مثبتی برای بی نیازی کشور به تنباکو‌های صنعتی و شیمیایی بر میدارند.

گلستان یکی از قطب‌های کشاورزی کشور است و داشتن زمین‌های حاصلخیز امتیاز بزرگی برای کمک به چرخش اقتصادی داخلی بوده که متاسفانه گاهی این فرصت نادیده گرفته می‌شود و کشاورز را با مشکل مواجه می‌کند.

 

برای بررسی وضعیت توتون در گلستان سری زدیم به این مزارع و در خصوص مشکلاتش با تولیدکنندگان گفتگو داشتیم.

یکی از توتون کاران گفت: برای تولید توتون تجهیزات بسیاری تهیه کرده ام که بسیار هزینه بر بوده و حالا نمی‌دانم باید با این تجهیزات که بلا استفاده مانده است چکار کنم.

 

وی افزود: مشکل دیگری که با آن روبه رو هستیم بحث پرداخت پولمان است که گاهی هر یک ماه تنها یک برگ خرید را می‌دهند.

کشاورز دیگری می‌گفت: یکی از چالش‌هایی که با آن روبه رو هستیم ناتوانی مردم در پرداخت وام اشتغال است که دائما جریمه می‌شوند و نمی‌دانند با این وضعیت چه کنند.

 

وی افزود: من برای ساختار توتون، تجهیزات و تاسیسات ۳۰۰ میلیون تومان هزینه کرده ام و حالا تمام این تجهیزات بلا استفاده مانده اند و ۵۰ نفر از کارگران من بیکار شده اند.

 

کشاورز دیگری نیز گفت: ما در گذشته بیش از ۳۰ هکتار توتون می‌کاشتیم و حداقل روزی ۴۰ تا ۵۰ نفر مشغول به کار بودند، اما حالا اداره دخانیات خیلی راحت به ما می‌گوید که توتون نکاریم.

 

وی افزود: در زمانی که شرکت دخانیات یک شرکت دولتی بود تسهیلات بسیاری به کشاورزان می‌داد، اما حالا دو سال است که اوضاع بسیار خراب شده و مردم دیگر از کشت توتون و تولید آن دلسرد شده اند.

حاجیلری مدیر کل دخانیات گلستان گفت:در کشور ما سالانه ۴۶ میلیارد نخ سیگار تولید می‌شود که برای این تعداد از سیگار به ۴۶ هزار تن توتون نیاز بوده در حالی که کل توتون تولید کشور ۹ هزار تن است.

 

وی افزود: بر اساس آمار رسمی گمرک، سال گذشته بیش از ۱۶ هزار تن واردات توتون بریده شده به کشور داشتیم که معادل ۳۰ هزار تن برگ توتون بوده و این به معنی واردات ۳ برابری تولید توتون داخلی است.

حاجیلری اضافه کرد: تنها کمپانی استفاده کننده از توتون داخلی، شرکت دخانیات ایران بوده و کمپانی‌های دیگر به طور کامل مواد اولیه و توتون را از کشور‌های دیگر وارد می‌کنند و در ایران با برند‌های خارجی بسته بندی می‌کنند.

یکی از تولیدکنندگان توتون گفت: سطح کشت توتون را زمانی محدود می‌کنند که توتون احتیاج نباشد، اما وقتی واردات انجام می‌شود یعنی احتیاجات داخلی وجود دارد و با وجود این توتون وارد می‌کنند و مردم را بیکار می‌کنند.

 

حاجیلری مدیر کل دخانیات گلستان گفت: استان گلستان با تولید ۷۰ درصد توتون کشور ۸ هزار فرصت شغلی را ایجاد کرده و ما ۸ هزار خانوار روستایی داریم که درگیر مسائل کشت و کشاورزی توتون هستند که اشتغال بسیار مهمی در این بخش است.

وی افزود: تا قبل از سال ۹۱ که براساس مصوبه هیئت وزیران انحصار از شرکت دخانیات صلب شد و به وزارت صنعت، معدن و تجارت منتقل شد، پیمان کشت را با توتون کاران متقاضی منعقد می‌کردیم و با خرید تمام محصولشان از آن‌ها حمایت می‌کردیم که رضایت نسبی خوبی برقرار بود.

 

 

حاجیلری اضافه کرد: بعد از گرفتن انحصار از شرکت دخانیات کشت توتون براساس نیاز برنامه ابلاغی و بر اساس سهمیه‌ای که به ما تعلق می‌گرفت انجام می‌شد.

وی در ادامه گفت: در یک سال گذشته حدود ۶ هزار تن کاهش خرید توتون را داشتیم و این به دلیل  نیاز نداشتن شرکت دخانیات به توتون بوده است.

قوانلو رییس صنعت، معدن و تجارت گلستان گفت: از آنجایی که کشت توتون یازده ماه از دوازده ماه سال کشاورزان را درگیر خود می‌کند اشتغال بسیار پایداری است.

 

وی افزود: سیاست گذاری و برنامه ریزی برای کشت توتون را وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌دهد و ما تعهد داده ایم که در یک برنامه ۵ ساله تا پایان برنامه ششم سطح زیر کشت توتون را در استان حداقل ۵ برابر افزایش دهیم.

کشاورزی گفت: در گذشته دخانیات ما را برای کشت توتون تشویق می‌کرد و من ۱۳ هکتار از این محصول کشت می‌کردم در صورتی که در حال حاضر این کشت تنها به ۲ هکتار رسیده است.

 

وی افزود: تولیدکنندگان توتون به دلیل اینکه دخانیات تنها جاییست که می‌تواند محصول آن‌ها را خریداری کند همیشه به آن وابسته هستند و دخانیات ۳ سال می‌شود که عرصه را برای کشاورزان تنگ کرده است.

وی در ادامه گفت: باوجود تورم باز هم قیمت توتون از ۳ سال قبل تغییری نکرده است و با دخل و خرج کشاورز جور در نمی‌آید.

 

قوانلو رییس صنعت، معدن و تجارت گلستان در این خصوص گفت: با تلاش‌هایی که کردیم امسال بالغ بر هزار و ۶۰۰ تن غیر از دخانیات توتون توسط خریداران بخش خصوصی خریداری شد که امیدواریم برای سال آینده نیز افزایش یابد.

وی افزود: از مونوپل خارج شدن دخانیات باعث می‌شود برای سال آینده قیمت توتون افزایش یابد چرا که تا کنون تنها خریدار شرکت دخانیات بوده و از این رو قیمت توتون ثابت نگه داشته شده بود و این باعث اجهاف در حق توتون کاران می‌شد.

کشاورزی می‌گفت: ما نمیدانیم که باید توتون کشت کنیم یا نه و برای امسال هنوز با ما قراردادی بسته نشده است.

 

وی افزود: در سال گذشته ما از طریق کوله بری ۳۰۰ تن توتون را به کشور ترکیه صادر کردیم که این کشور جلو همان ۳۰۰ تن را هم گرفت و مقدار صادراتش را به کشور ما زیاد کرد.

 

وی در ادامه گفت: چطور آن‌ها می‌توانند از کشاورزانشان حمایت کنند، اما از ما حمایت نمی‌شود.

قوانلو رییس صنعت، معدن و تجارت گلستان گفت: مشکلی که وجود دارد بحث قرارداد‌ها بوده که شرکت دخانیات باید با کشاورزان ببندد، اما متاسفانه به دلیل خصوصی بودن این شرکت و دستورالعملی که داده میزان قرارداد‌ها کاهش یافته است.

وی افزود: ما سعی می‌کنیم با کمک توتون کاران یک تعاونی تشکیل دهیم و مجوز عقد قرار داد کشت توتون را با این تعاونی که از خود مردم علی آباد کتول که بیشتر از سایرین توتون کشت می‌کنند هستند واگذار کنیم تا قرار داد ببندند.

حاجیلری مدیر کل دخانیات گلستان گفت: کمپانی‌های خارجی با گرفتن مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت در کشور کارخانه زده و خیلی راحت مشغول به کار هستند و هیچگونه توتون داخلی ما را استفاده نمی‌کنند و تمام توتونشان از خارج وارد می‌کنند.

 

وی افزود: این کمپانی‌ها ۹۰ درصد سهم بازار از نظر ارزش ریالی را در اختیار دارند.

وی در ادامه گفت: شاید بتوان یکی از دلایل واردات توتون از کشور‌های دیگر را پایین بودن تعرفه خرمن آماده و توتون برش خورده دانست که یکی از این شرکت‌ها در ترکیه سرمایه گذاری کرده و توتون آن جا را استفاده می‌کند و باقی تولید کننده‌ها به جز شرکت دخانیات، کارخانه‌های عمل آوریشان را از دبی وارد می‌کنند.

حاجیلری افزود: در دبی توتون تولید نمی‌شود و تنها در آنجا وارد، فرآوری و عمل آوری می‌شود و به صورت برش خورده وارد ایران می‌شود.

سید مناف هاشمی استاندار گلستان گفت: حتی اگر تولیدکنندگان سیگار دلیل وارداتشان را از کشور‌های دیگر پایین بودن تعرفه بدانند می‌توان با درست کردن این تعرفه که در اختیار سازمان صنعت، معدن و تجارت است محصولات داخلی را نیز به فروش رساند.

 

حاجیلری مدیر کل دخانیات گلستان گفت: ما توتون بریده شده را با تعرفه ۵ درصد وارد می‌کنیم در حالی که در کشور‌های روسیه، آذربایجان و گرجستان تعرفه بالا ۳۰ درصد است.

قوانلو رییس صنعت، معدن و تجارت گلستان گفت: خوشبختانه امسال ۱۵ درصد رشد تعرفه داشته ایم که قرار است برای سال آینده هم ۱۰ درصد افزایش پیدا کند و به ۲۵ درصد برسد.

هاشمی استاندار گلستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان  از گرگان؛ گفت: باید کمپانی‌ها را مجبور کنند تا ابتدا از محصولات داخلی خرید کنند و باقی نیازشان را از کشور‌های دیگر وارد کنند.

وی افزود: اگر این اتفاق بیفتد علاوه بر این که شغل‌های کشاورزان پایدار خواهد ماند، اقتصادشان نیز رونق می‌یابد و ما با این گونه بحران‌ها روبه رو نخواهیم شد.

 

وی افزود: ما مصوبه خود را دنبال خواهیم کرد و اگر دوستان در حوضه‌های تخصصی دخانیات، صنعت، معدن و تجارت این موضوع را جدی نگیرند حتما مسیر قانونی را دنبال خواهیم کرد.

حاجیلری مدیر کل دخانیات گلستان  گفت: نیازی نیست دولت مانند شرکت دخانیات در گذشته هزینه مالی و سرمایه گذاری کند و ما می‌توانیم برای حفظ این اشتغال، تولیدکنندگان داخلی را ملزم کنیم تا حداقل ۳۰ درصد از توتون مورد نیازشان را از داخل تهیه کنند که اگر این مقدار اعمال شود ۱۲ هزار تن توتون نیاز است و ما می‌توانیم بحث افزایش کشت را نیز داشته باشیم.

وی افزود: ما هیچوقت مصرف سیگار را تایید نمی‌کنیم، اما آن چیزی که قابل توجه بوده بحث کنترل و نظارت بر تولیدات است.

 

حاجیلری اضافه کرد: ما سعی می‌کنیم تا جایی که امکان دارد از اسانس‌های شیمیایی در خرمن‌ها استفاده نشود، اما از آنجایی که نظارتی بر خرمن‌هایی که از خارج وارد کشور می‌شود نیست و شاید اسانس‌های شیمیایی بسیار خطرناکی در این خرمن‌ها استفاده شود و ضرر سیگار را چندین برابر کند.

بی شک برای رشد و خود کفایی کشور درتولید توتون راهی جز حمایت از کشاورزان با جلوگیری از واردات تنباکو‌های های صنعتی نیست.