ناتوانی مسوولان در مدیریت منابع آب/ چالش مصرف آب در بخش کشاورزی گلستان
کاهش ریزشهای جوی در یک دهه اخیر در گلستان مشکلات جدی برای منابع آبی استان ایجاد کرده است. از آنجایی که بخش کشاورزی بیشترین مصرف کننده آب از منابع تجدیدپذیر محسوب میشود بیشترین انتقادها متوجه این بخش است.
به گزارش گلستان ۲۴ ؛ کاهش ریزشهای جوی در یک دهه اخیر در گلستان مشکلات جدی برای منابع آبی استان ایجاد کرده است. از آنجایی که بخش کشاورزی بیشترین مصرف کننده آب از منابع تجدیدپذیر محسوب میشود بیشترین انتقادها متوجه این بخش است از این رو برای کاهش بحران آب و به تعبیری مصرف بهینه، راهکارهایی از جمله ممنوعیت کشت محصولات پر آب از سوی برخی مسوولان پیشنهاد میشود. این پیشنهادها در حالی از سوی مسوولان مطرح است که هنوز هیچ راهکار علمی و عملی برای جایگزینی کشت محصولاتی از جمله شالی برای کشاورزان ارائه نشده است چرا که این راهکارها همواره بدون در نظر گرفتن معیشت و اقتصاد کشاورز ارائه میشود، با این وجود کاهش منابع آبی در استان، مدت‌هاست به یک زنگ خطر برای تمام اقشار جامعه تبدیل شده و برای عبور از این بحران نیاز به یک همت دسته‌جمعی است.
*با اقدام سلبی نمیتوان کشت محصولی را ممنوع کرد/کشاورزی، بیشترین مصرف کننده آب در گلستان
در همین رابطه مدیر عامل آب منطقه‌ای گلستان در گفتگو با خبرنگار فارس از گرگان با اشاره به میزان بارندگی در سال جاری اظهار کرد: با توجه به ریزش باران در چند روز گذشته از ابتدای سال جاری تاکنون 399 میلیمتر بارندگی در استان ثبت شده است این رقم در سال گذشته 343 میلیمتر و نسبت به درازمدت 493 میلیمتر بود در واقع نسبت به سال گذشته 16 درصد افزایش و نسبت به درازمدت منفی یک درصد کاهش در میزان بارندگی استان را شاهد بودیم.
علی نظری تصریح کرد: حدود 10 سال پیاپی استان گلستان خشکسالی را تجربه میکند همچنین تغییر اقلیم موجب شده تا رودخانههای استان به شرایط عادی خود بازنگردند.
وی اترک، قره‌سو و گرگانرود را سه رودخانه مهم استان عنوان کرد و افزود: امسال آورد آب به رودخانه اترک 28 میلیون متر مکعب بود که نسبت به سال گذشته 37 درصد کاهش یافت، آورد آب به رودخانه قره‌سو 12/8 میلیون متر مکعب با سه درصد افزایش نسبت به سال گذشته و در گرگانرود 68 میلیون متر مکعب و 42 درصد کاهش نسبت به سال گذشته را شاهد بودیم.
مدیر عامل آب و منطقه‌ای گلستان با بیان اینکه منابع تأمین آب در استان از دو منبع آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی است، افزود: پتانسیل آب تجدیدپذیر استان 2 میلیارد و 485 میلیون متر مکعب در شرایط نرمال است که 87 درصد از منابع تجدیدپذیر آب در بخش کشاورزی، 10 درصد در بخش خانگی و دو درصد در بخش صنعت مصرف میشود.
نظری ادامه داد: هنوز فاصله زیادی با مصرف بهینه آب داریم در واقع اگر مدیریت مصرف و عرضه را نداشته باشیم به طور یقین با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد.
وی با بیان اینکه بخش کشاورزی بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص میدهد، گفت: دولتمردان کشت شالی در تمام استانهای کشور به غیر از گیلان، مازندران و 15 هزار هکتار اراضی نسق گلستان را ممنوع کردهاند در واقع کشت شالی از آب‌های زیرزمینی ممنوع است با این وجود تنها با کار سلبی نمیتوان اقدامی در جهت عدم استفاده کشاورزان از آب‌های زیرزمینی و به منظور کشت محصولات کشاورزی انجام داد.
مدیر عامل آب منطقه‌ای گلستان خاطرنشان کرد: در استان حلقه چاه‌های متعددی وجود دارد در حال حاضر مشکل ما این است که هم چاه‌های مجاز و هم چاه‌های غیرمجاز اضافه برداشت دارند در حالیکه 32 گروه گشت بازرسی در استان داریم و به محض دیدن این اضافه برداشت پرونده تشکیل میشود اما به دلیل طولانی بودن پروسه اجرای حکم این اقدامات چندان تأثیرگذار نخواهد بود.
*پرداخت تسهیلات برای اجرای سیستمهای نوین آبیاری
کارشناس مدیریت آب و خاک جهاد کشاورزی گلستان نیز در خصوص میزان مصرف بالای آب در بخش کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس از گرگان اظهار کرد: کشاورزی، بخش عمده تولید مواد غذایی کشور را به عهده دارد بنابراین طبیعی به نظر میرسد که میزان مصرف آب در این بخش بالا باشد.
قناد با بیان اینکه راندمان پایین آب در بخش کشاورزی را قبول داریم، افزود: برای رفع این مشکل طرحهای مختلفی در سطح مزارع استان از جمله ایجاد شبکههای آبیاری، اجرای آبیاری تحت فشار، انتقال آب با لوله، تجهیز و نوسازی اراضی شالی انجام میشود و هر ساله اعتباراتی خوب نیز به این بخش اختصاص مییابد.
وی ادامه داد: برای سیستم آبیاری قطرهای 85 درصد هزینه را دولت پرداخت میکند و تنها 15 درصد آورده کشاورز است.
کارشناس مدیریت آب و خاک جهاد کشاورزی گلستان خاطرنشان کرد: سال گذشته در 8 هزار هکتار از اراضی گلستان با هزینهای بالغ بر 55 میلیارد تومان آبیاری تحت فشار انجام شد، پیش‌بینی ما برای سال جاری 13 هزار هکتار میباشد.
قناد با بیان اینکه حدود 200 هزار هکتار از اراضی گلستان میتوانند مجهز به آبیاری تحت فشار باشند، افزود: سالیانه 10 تا 15 هزار هکتار از اراضی استان به شرط تأمین اعتبار میتوانند به آبیاری تحت فشار مجهز شوند.
وی بیان کرد: مناطقی که با کم آبی مواجه هستند در الویت پرداخت تسهیلات قرار میگیرند با این وجود اجرای سیستم بخشی از فرآیند محسوب شده و مدیریت کشاورز، مصرف بهینه و سایر عملیات در مزرعه بر این سیستم تأثیرگذار خواهد بود.
*عدم ارتباط بخش اجرا با دانشگاه و ایجاد چالشهای جدید در مدیریت منابع آب
در حالیکه این روزها مسوولان مختلف راهکارهای مختلفی برای بحران کم آبی و مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی ارائه میدهند اما یک کارشناس منابع آب در گلستان معتقد است دلیل سردرگمیهای امروز، درس نگرفتن از اشتباهات گذشته است.
محمد فرزانه گفت: متأسفانه در 10 سال اخیر اشتباهات استراتژیک زیادی در بحث فرایند مدیریت منابع آب داشتیم و هیچ گاه از این اشتباهات درس نگرفتیم.
وی با بیان اینکه با نگاه سلبی نمیتوان مشکل امروز آب را رفع کرد، افزود: در گذشته طرح توازن بخشی در وزارت نیرو با هزینه زیاد اجرا شد در حالی که این تجربه در دنیا انجام شده بود و نتیجه آن کاملأ مشخص بود در واقع تجربه کشورهای توسعه یافته جهان به ما میگفت باید به سمت مدیریت یکپارچه منابع آب برویم.
کارشناس منابع آب خاطرنشان کرد: پیش از آنکه کنترل درونی داشته باشیم باید کنترل بیرونی را اولویت قرار دهیم با این وجود طرح جدید به نام احیا و تعادل‌بخشی پیشنهاد شد گویی اشتباهات گذشته مجدد تکرار میشود.
فرزانه بیان کرد: در بدنه کارشناسان وزارت نیرو تعریفی از مدیریت تؤامان عرضه و تقاضا نداریم در حالیکه یک مفهوم و مبانی نظری پشت مدیریت تؤامان قرار دارد اما یکسری کلمات زیبا را بدون درک مفهوم آن اجرا کردیم و شکست خوردیم.
وی گفت: متأسفانه بخش اجرا نگاه خوبی به دانشگاه ندارد در واقع کسانی که در عرصه اجرا میکنند و کسانی که در دانشگاه‌ها وقت زیادی برای تحقیقات صرف میکنند ارتباطی با هم ندارند و این عامل مشکلات عدیدهای در حوزههای مختلف ایجاد کرده است.
انتهای پیام/
ارسال نظر