نقش زیبای ترکمن‌ها بر قالی بیهمتای رمضان
قوم ترکمن که از اهل تسنن هستند در ماه مبارک رمضان سنت‌های خاص خود را دارند که برخی از آنها منحصر به فرد است.
به گزارش گلستان 24، در این هوای معنوی به سراغ مردمی میرویم که قناعت، سادگی و میهماننوازی از صفات برجسته آنان است، ترکمن‌های گلستان بخش بزرگی از رنگینکمان اقوام ایرانزمین هستند.
قوم ترکمن از اهالی تسنن در ایران اسلامی محسوب می‌شوند و به عنوان یک قوم قدیمی در این ماه مبارک سنت‌های خاص خود را دارند که برخی از آنها در نوع خود منحصر به فرد است.
*خانهتکانی جسم و روح در ماه مبارک رمضان
مردم ترکمن طبق رسم دیرینه قبل از آغاز ماه مبارک رمضان به خانهتکانی میپردازند و در این بین بانوان برای شروع به زدودن آلودگی از چهره خانه با شستوشوی فرشها و پتو میپردازند تا برای میهمانی خدا در این ماه آماده شوند.
مردان ترکمن نیز با خرید لوازم مورد نیاز خانه شامل مواد غذایی و قربانی کردن گوسفند خود را برای میهمانی خدا آماده می‌کنند، به این سنت در زبان ترکمنی «اوی تمییزادمق» یا همان خانه تکانی گفته می‌شود.
از دیگر رسوم زیبا و حسنه این قوم اهل تسنن زدودن کینهها از دل و پایان قهر بین افراد است که به آن «گپ قوشماق» یا همان آشتیکنان گفته می‌شود، در این مراسم ریش سفیدان ترکمن «که یاش اولی نامیده می‌شوند»، وظیفه آشتی دادن خانوادههایی را که به دلایل مختلف از یکدیگر کدورت دارند و قهر هستند را بر عهده دارند و قبل از شروع ماه مبارک رمضان بدون اطلاع به آنها این خانوادهها را به منازل خود به صرف نهار، شام و یا چای دعوت می‌کنند و آنها را پند و نصیحت کرده و می‌گویند، قبل از روزه گرفتن باید قلب‌هایتان را از کینه و کدورت شیطانی پاک و منزه کنید و این چنین آیین آشتیکنان انجام می‌شود.
از دیگر آداب و سنن ترکمن‌های میهماننواز خطه سبز گلستان در این ماه مبارک، نذری دادن یا به زبان ترکمنی همان «الله یولی» است، رسم بر این است که در هر روز از ماه مبارک ترکمن‌ها اقوام خود را به منازل دعوت کرده و وقت خود را صرف پختن آش ترکمنی و نذری دادن در راه خدا می‌کنند.
در این مراسم هر کدام از خانوداهها با انجام دادن کاری خود را در ثواب پختن آش سهیم می‌کنند و سپس آشها در ظروف ریخته و در بین همسایگان و افراد نیازمند قبل از افطار تقسیم کرده و یا نمازگزاران مسجد محل را به منزل خود برای افطار با آش دعوت می‌کنند.
سپس آخوندها و افراد مدعو مسجد، برای درگذشتگان و برآورده شدن آرزوهای کسانی که این افطار را تدارک دیدهاند با خواندن سورهای از قرآن دعا می‌خوانند و حمد و سپاس خداوند بزرگ را می‌گویند.
از آنجایی که افطاری دادن در بین اهل سنت گلستان افتخاری بزرگ محسوب می‌شود، افراد بیبضاعت با تدارک افطاریهای کمهزینه از جمله پختن نان، «فطیر»، «چوزمه»، «قتلمه» و غیره و تقسیم آن بین همسایگان و اقوام و فرستادن قسمتی از آن به مسجد به نوعی خود را در بردن ثواب بیشتر از روزهای ماه نزول قرآن سهیم می‌کنند.
*اهمیت نماز تراویج در بین اهل سنت ترکمن
یکی دیگر از آیینهایی که ترکمن‌های گلستان با شور و شوق به برگزاری آن در شب‌های 21 تا 27 ماه مبارک رمضان اقدام می‌کنند، شب قدر «قدر گیجسی» است، مردم این خطه در شب‌های قدر بعد از نماز عشاء و نماز تراویح، دو رکعت نماز شب قدر می‌خوانند و معتقد هستند در این شب‌ها اگر فردی بنده خوب خداوند باشد، به چشم آن فرد حضرت الیاس (ع) و حضرت خضر (ع) مشاهده می‌شود و هر آرزویی که آن فرد داشته باشد با مشاهده کردن این دو حضرت برآورده می‌شود.
همچنین در شب‌های قدر در بین ترکمن‌های گلستان مرسوم است که تا صبح با خواندن دعا، قرآن و تسبیح بیدار مانده و با خدا راز و نیاز می‌کنند.
نماز تراویح اهمیت خاصی در بین اهل سنت استان گلستان دارد و در طول ایام ماه رمضان ترکمن‌های گلستانی اعم از زن و مرد، پیر و جوان به مساجد محل خود رفته و شروع به خواندن نماز تراویح می‌کنند که نمازی 20 رکعتی است و در قالب 10 نماز دو رکعتی پس از اقامه نماز عشاء به جماعت خوانده می‌شود و در فاصله چهار رکعت دعای مخصوص آن قرائت می‌گردد.
یکی دیگر از آداب و سنن قوم ترکمن در استان گلستان این است که با اتمام ماه مبارک رمضان و روز عید فطر، اهل سنت این منطقه اقدام به دادن فطریه خود با تعیین مبلغی از سوی ریش سفیدان ترکمن که میزان مبلغ آن نیز براساس گندم تعیین می‌شود، می‌کنند.
*ادای فطریه و فرستادن شادباش رمضان به خانه عروس
همچنین اهل سنت این خطه با استحمام و پوشیدن لباسهای آراسته و برداشتن سجادههای نماز خود به سمت عیدگاه محل خود برای برپایی هرچه باشکوه‌تر نماز عید فطر می‌روند و بعد از برگشتن از نماز عید فطر خانودههایی که عروس عقد کرده دارند، بقچهای را که در داخل آن «شیرینی»، «شکلات»، «قند» و «فطیر» قرار داده شده است، برای شادباش به منزل عروس خود میبرند و درباره نحوه برگزاری مراسم عروسی به پای صحبت مینشینند.
آنچه بیان شد بخشی از مهمترین سنت‌های ماه مبارک رمضان اهالی ترکمن در استان گلستان است که مبتنی بر سنت‌های الهی و خصایص نیک این قوم اهل تسنن ایرانزمین است، در گزارشهای بعدی به دیگر سنت‌های ماه مبارک رمضان در بین دیگر اهالی این استان شمالی خواهیم پرداخت./فارس
ارسال نظر