مرمت غیراصولی پل تاریخی آق قلا

پل آق قلا از بناهای قدیمی دوران صفویه است که بر روی رودخانه گرگانرود ساخته شده و در حدود ۱۸ کيلومتری شمال گرگان قرار دارد؛ این اثر ثبت شده به طول حدود ۷۰ متر، عرض گذرگاه حدود چهار متر و ۳۰ سانتی متر و حداکثر ارتفاع حدود ۱۴ متر از سطح آب يکي از نمونه‌هاي منحصر به فرد در اين منطقه است.

چینش آجری پل آق‎قلا در ایران بی‎نظیر است

به گزارش گلستان 24، اسدالله معطوفی محقق و مدرس دانشگاه در خصوص پل تاریخی آق‎قلا چندی پیش در گفتگو با رسانه ها ضمن تاکید بر اهمیت این پل، گفت: چینش آجری پل آق‎قلا در ایران بی‎نظیر و نمونه بوده و به عنوان تنها پل تاریخی است که از تزئینات آجری و نمای بیرونی برخوردار است.

وی با بیان اینکه پل‎آق‎قلا در دوره صفویان ساخته شد، تصریح کرد: فونداسیون و پایه این پل به دوره سلجوقی برمی‎گردد، آجر چینی نمای غربی پل سنخیت زیادی با مناره مسجد جامع و امامزاده نور (ع) گرگان دارد.

این محقق از وجود مستنداتی خبر داد که پل آق‎قلا را به دوره شاه طهماسب مرتبط می‎سازد و افزود: قبل از آنکه ۵۰۰ سال پیش شاه دستور ساخت پل در این منطقه را بدهد یک پل چوبی وجود داشت و در متون موثق تاریخی دوره صفوی تاکید شده که ترکمن ها و اهالی استرآباد از روی پل چوبی رفت و آمد می‎کردند.

معطوفی با بیان اینکه فلسفه پل به وجود آب وابسته است، یادآور شد: آب ارتباط مستقیمی با حیات و کشاورزی دارد، رود گرگان از سرچشمه تا ورود به دریاچه خزر، آب بیش از حدود ۶۲ روستا را تامین می‎کرده است.

وی بیان داشت: پل آق‎قلا به منظور قشون‎کشی از منطقه استرآباد به دشت گرگان ضرورت بسیار زیادی داشته، دیگر آنکه مسیر راه تجاری استرآباد از دوره اشکانیان باید از دشت گرگان عبور می‎کرد و پس از آن به آسیای میانه، خوارزم و بخارا می‎شد.

وی تصریح کرد: این پل تاریخی با پایه هایی متعلق به دوره سلجوقی و تکمیل شده در دوره صفوی یکی از منحصر ترین بناهای موجود در شمال ایران است.

میراث فرهنگی گلستان برای اولویت بندی مرمت آثار بی سلیقگی به خرج داده است

یک ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارشد ﻣﻌﻤﺎری ضمن انتقاد از روند کار بر روی پل تاریخی آق قلا، گفت: مرمت پل آق قلا در شرایط ایده آل ممکن بود کار خوبی باشد اما اکنون با وجود بسیاری از آثار تاریخی در معرض خطر، کار درست نبوده است؛ احساس می شود میراث برای اولویت بندی مرمت آثار بی سلیقگی به خرج داده است زیرا نمی تواند تشخیص دهد که کدام کار در اولویت برای مرمت است.

حسین کتولی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان این نکته که وقتی یک بودجه ای برای کار باستان شناسی یا مرمتی می آید باید اولیت بندی شود، افزود: ابتدا باید به این نکته توجه شود که کدام اثر تاریخی در معرض خطر است که اگر مرمت اضطراری آن انجام نشود، از بین می رود.

اين پژوهشگر و كارشناس معماري ادامه داد: آثاری که برای مردم خطر ایجاد می کند با بنای تاریخی که فرسایش آن خطری برای شهروندان ندارد، متفاوت است.

وی تصریح کرد: پلی تاریخی که در کمال سلامت کارش را انجام می داد را نباید در حال حاضر با توجه به مشکلات بودجه ای و آسیب هایی که سایر آثار تاریخی را تهدید می کند، دست زده می شد؛ وقتی خانه تاریخی فاطمی که در تملک میراث است در حال تخریب است. تپه قلعه خندان و شهر تاریخی جرجان نیمه کاره به دلیل مشکلات بودجه ای رها شده نباید به پل آق قلا دست زده می شد.

پل تاریخی آق قلا هویت شهر به شمار می رود

کتولی با بیان این نکته که پل تاریخی آق قلا هویت شهر به شمار می رود، افزود: میراث فرهنگی درحالی بخشی از این پل را برای مرمت دست زده که از تامین بودجه آن اطمینان نداشته است.

این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: وقتی میراث فرهنگی از شرایط اقتصادی دولت و میزان بودجه مطلع است دستکاری این اثر تاریخی اشتباه بود چرا که با این کار فقط به بنا آسیب وارد کرده است؛ اگر اینکار اولویت داشت باید میراث فرهنگی وقتی دست به کار می شد که پول به دستش رسیده بود.

اين پژوهشگر و كارشناس معماري با اعلام این مطلب که مدت یکسال است که بنا از دو طرف آزاد شده و به اطراف متصل نیست، افزود: با این کار این اثر تاریخی در معرض سیلاب های فصلی قرار می گیرد و هیچ استحکامی ندارد برای اینکه خودش را حفظ کرده و نگه دارد.

رها کردن پل آق قلا در این شرایط، فرسایش بنا را بیشتر خواهد کرد

 وی با تاکید بر این نکته که به دلیل استحکام بنای پل شاید به این شرایط به این زودی تخریب نشود، افزود: با این حال ادامه این شرایط فرسایش بنا را بیشتر خواهد کرد.

حسین کتولی اذعان کرد: پل تاریخی آق قلا جز نادر آثار تاریخی در استان بود که با وجود قدمت بالای آن مردم به راحتی می توانستند از آن بهره ببرند که همین را از شهروندان گرفتند؛ مرمت این پل علی در کنار نارضایتی عمومی، چهره شهر را هم  خراب کرده است.

این ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارشد ﻣﻌﻤﺎری ضمن یادآوری این نکته که طبق بخشنامه معاونت سازمان میراث فرهنگی در سال گذشته هیچ عملیات مرمتی قبل از تائید طرح مرمت و حفاظت در شورای فنی تهران و استان حق اجرا شدن ندارد، افزود: اکنون این سوال پیش می آید که طرح را چه کسی تهیه و در کجا تائید شده است. با کدام آئین نامه مرمتی می توان یک بنای تاریخی را ساخت؟

مرمت پل تاریخی آق قلا چیزی به جز خبط و خطا میراث فرهنگی نیست

وی با اشاره به این نکته که استادکاری برای مرمت این بنا در استان وجود ندارد، افزود: مرمت پل تاریخی آق قلا چیزی به جز خبط و خطا میراث فرهنگی نیست مثل تمام کارهایی که فقط نمایشی و تبلیغاتی بوده است.

این کارشناس معماری با بیان این نکته که به جای صرف هزینه و وقت برای پل تاریخی آق قلا بهتر بود بر روی تپه های تاریخی استان کاوش انجام می شد، افزود: کار خوبی بر تپه تورنگ تپه و دیوار تاریخی گرگان انجام شد که جای قدردانی دارد.

وی ادامه داد: بهتر بود کار کاووش و باستان شناسی را بر روی تپه قلعه خندان می گذاشتند، با انعقاد تفاهم نامه ای با شهرداری می توانستند بخشی از هزینه ها را در این خصوص واگذار کنند.

اين پژوهشگر و كارشناس معماري تاکید کرد: بهترین کار برای پل تاریخی آق قلا در حال حاضر این است که اثر را به حالت اول برگردانند. هر نوع کاری که بخواهد کاوش این اثر تاریخی را تکمیل کند، خطاست.

کتولی در خصوص کاوش‌ها و کشف دو دهانه جدید پل آق قلا، گفت: همه پل های تاریخی در سراسر کشور به دلیل اینکه در گذشته سطح آبها بالاتر بود و فاصله دهنه رودخانه ها نسبت به اکنون بزرگتر بود، چندین دهنه خالی پل ها داشتند. اگر قرار بود همه این پل ها کاوش شوند که آدم هایی عاقلتر و متخصص تر از ما این کار را انجام می داند.

وی با بیان اینکه ۳۳ پل چندین پایه دارد اما کسی نیامده آن را از بدنه جدا کرده و طاق بزند، اظهار کرد: گلستان از سطح استانداردهای حوزه حفاظت و مرمت در کشور خودمان بسیار عقب هست با وجودی که حوزه باستان شناسی قوی استان دارد.

مرمت پل تاریخی آق قلا حدود ۷۰۰میلیون تومان هزینه دارد

در ادامه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان از تامین اعتبار فاز اول مرمت پل تاریخی آق قلا خبر داد و به خبرنگار مهر گفت: بحث مطالعاتی پل آق قلا در حال خاتمه است؛کار مطالعاتی این اثر ۶۰ میلیون تومان هزینه داشته و اکنون آزمایشاتی برای مرمت آماده شده است.

قربان عباسی با بیان این نکته که اکنون در حال تهیه مصالح مرتبط با فضای پیرامونی پل هستیم، افزود: پیش بینی ما در حال حاضر برای فضای پیرامونی یک و نیم میلیارد تومان است تا فضای موجود برای گردشگری مهیا شود اما مرمت پل حدود ۷۰۰میلیون تومان هزینه دارد.

این مسئول گلستانی یادآور شد: بحث هزینه فضای پیرامونی پل، یک پروسه مدت دار در بخش گردشگری است. در این بخش سه پل را به هم وصل کنیم؛ پل آهنی بالا، پل بتنی پائین و پل گردشگری را در این طرح متصل می کنیم که ممکن است سال ها طول بکشد.

وی از تامین بودجه ۲۰۰ میلیون تومان پل آق قلا در فاز اول خبر داد و تصریح کرد: این پل در دوره صفوی به منظور جلوگیری از هجوم دشمن به استرآباد ساخته شد، وقوع سیلاب در سال‎های اخیر سبب نفوذ آب به بخش‎هایی از پل شد تا این امر ساماندهی و مرمت اثر تاریخی را در دستور کار کارشناسان و افراد صاحب فن قرار دهد.

به گزارش خبرنگار مهر، پل تاریخی آق قلا بنایی به یادگار مانده از عهد صفوی بیش از یکسال است که به دلیل نبود بودجه کافی و بحث ها و منازعات پیرامون چگونگی مرمت آن به حالت نیمه مخروبه مانده است. با توجه به وجود سیلاب در فصول مختلف سال در این منطقه و احتمال آسیب دیدگی این پل، هرچه سریعتر برای مرمت آن اقدام شود تا از فرسایش بنا به دلیل رها شدن در طبیعت جلوگیری شود.