بناهای تاریخی شهرهای گلستان قربانی بی‌تدبیری‌

به گزارش گلستان24، واگذاری آثار و بناهای تاریخی شهرهای بالای 100 هزار نفر به شهرداری‌ها یکی از مواردی است که در برنامه ششم توسعه مطرح شده، اقدامی که کارشناسان حوزه میراث فرهنگی در گلستان اجرای آن را در استان به جهت فراهم نبودن بستر و زیرساخت‌های لازم، آسیب بر پیکره نیمه جان بناهای تاریخی این منطقه می‌دانند.

تخریب خانه دارویی، مدرسه اندیشه، خانه تاریخی حاجی قاسمی، امیر امجد، سیدی و برهانی به دست شهرداری گرگان گواه عملکرد ناموفق این دستگاه در حوزه میراث فرهنگی است به همین علت کارشناسان حوزه مرمت و میراث فرهنگی گلستان از واگذاری بناهای تاریخی به شهرداری در برنامه ششم توسعه اظهار نگرانی کرده‌اند.

بسیاری از کارشناسان با کلیت اجرای طرح مخالفتی نداشته و آن را مناسب ارزیابی می‌کنند اما معتقدند برای استانی مانند گلستان که هنوز زیرساخت‌ها و بستر مهیا نشده واگذاری بناها و آثار تاریخی به شهرداری آسیب به میراث فرهنگی وارد می‌کند و این دستگاه فاقد نیروی متخصص و کارآمد و نگرش درست به حوزه میراث فرهنگی است.

واگذاری بناهای تاریخی به شهرداری مشروط به ایجاد زیرساخت است

دکترای معماری واگذاری بناهای تاریخی به شهرداری را مشروط به فرهنگ‌سازی و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم می‌داند و گفت: نبود نیروی متخصص و دلسوز در شهرداری مانع حفاظت و نگهداری درست از میراث فرهنگی می‌شود.

حسین کتولی افزود: در دستگاهی مانند میراث فرهنگی استان که شرح وظایف و رسالت کاری برای کارکنان آن تعریف شده گاهی عدم توجیه نسبت به ارزش‌های میراث فرهنگی مشاهده می‌شود با این شرایط چگونه می‌توان از سیستمی مانند شهرداری که کارش این نیست و آگاهی و آموزش لازم را ندیده و در شرح وظایفش حفظ میراث نمی‌گنجد، انتظار حفاظت و نگهداری از آثار تاریخی را داشت.

این مدرس دانشگاه معتقد است دست کم تا زمانی‌که نیرویی در شهرداری برای حفظ بناهای تاریخی تربیت نشده و آگاهی و دانش کارمندان آن در حوزه میراث فرهنگی افزایش نیافته، واگذاری بناها و آثار تاریخی به شهرداری یک اقدام اشتباه است.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان جایگزینی نگاه فرهنگی به جای نگاه اقتصادی در شهرداری و استفاده از کارشناسان مرمت و معماری دارای تجربه در این دستگاه برای حوزه میراث فرهنگی نخستین گام مثبت برای ایجاد بسترهای لازم است.

شهرداری نگاه خوبی به میراث فرهنگی ندارد

خبرنگار تسنیم برای اطلاع از نظر سازمان میراث فرهنگی در رابطه با این طرح به سراغ کارشناس مسئول بناها و بافت تاریخی گرگان رفت.

جاوید ایمانیان در این باره گفت: با توجه به تجربه تخریب بناهای تاریخی در چند سال گذشته توسط شهرداری می‌توان این نتیجه را گرفت که نگاه این دستگاه به میراث فرهنگی خوب نیست و واگذاری بنا و آثار تاریخی به شهرداری کاری خطرناک است.

کارشناس مسئول بناها و بافت تاریخی گرگان و دانشجوی دکترای مرمت بناهای تاریخی معتقد است: نگاه شهرداری به بناهای تاریخی اقتصادی است و به همین علت واگذاری آثار تاریخی به این دستگاه تصمیمی شتاب‌زده محسوب می‌شود.

وی افزود: نیاز است به بافت تاریخی تنها در حوزه ساخت و ساز نگاه نشود و می‌توان بسیاری از بناهای باارزشی که هنوز روی پا ایستاده‌اند را احیا کرده و به آن کاربری دهند تا بافت و بنا زنده بمانند.

در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا حفاظت و نگهداری بناهای تاریخی در اختیار شهرداری است و این دستگاه به بهترین نحو کار خودش را انجام می‌دهد و جدای از آن در شهرهایی مانند اصفهان و یزد هم همه کارها در حوزه شهرداری انجام می‌شود و مجموعه مدیریت شهری به این نتیجه رسیدند که هویت شهر به مواریث آن است؛ اتفاقی که هنوز در شهرداری های گلستان نیافتاده و ادامه این روند نگرانی کارشناسان را فراهم کرده است.

اغلب میراث فرهنگی و شهرداری در تقابل با هم هستند

در همین باره کارشناس ارشد مرمت و ابنیه بناهای تاریخی همکاری بین میراث فرهنگی و شهرداری را عامل اصلی حفظ بناهای تاریخی می داند و به خبرنگار تسنیم گفت: هیچ گاه نشانه‌ای از همکاری مشترک بین میراث فرهنگی و شهرداری‌ها در استان مشاهده نشده و بیشتر این دو دستگاه در تقابل باهم قرار دارند.

محدثه میرحسینی افزود: به بسیاری از مسئولیت‌هایی که در حوزه میراث فرهنگی برای شهرداری تاکنون تعریف شده، این دستگاه رسیدگی نکرده و به عنوان نمونه هیچ اقدامی در بافت تارخی گرگان در موضوع ترمیم زیرساخت‌ها، تاسیسات و تجهیزات شهری که مسئولیتش با شهرداری است، انجام نشده است.

این مدرس دانشگاه معتقد است واگذاری بناهای تاریخی به شهرداری در واقع اقدام نادرستی نیست، مشروط برآنکه پیش از اجرایی کردن این طرح زیرساخت و بسترهای لازم مهیا شود.

به گفته میرحسینی ایجاد نگاه دلسوزانه به حفظ بناهای تاریخی وافزایش آگاهی از اهمیت و ارزش این بناها در بین نیروهای شهرداری می تواند نخستین گام در فراهم کردن بستر برای اجرای طرح باشد.

وی به مصوبه شورای اسلامی شهر گرگان مبنی بر خرید سالانه یک بنای تاریخی از سوی شهرداری گرگان اشاره کرده و افزود: 4 سال قبل این موضوع در شورای شهر تصویب شد درحالی که تاکنون هیچ خانه‌ای از سوی این دستگاه خریداری نشده است.

خرید خانه تاریخی از سوی شهرداری گرگان و مرمت و احیای بنا یکی از مصوبات دوره سوم شورای اسلامی شهر گرگان بود که با روی کارآمدن اعضای دوره چهارم شورا هم عملی نشد و تنها به بحثی داغ و البته موقتی هرازگاهی تبدیل شده است.

عدم تعهد شهرداری و شورا به مصوبه خرید خانه تاریخی، تخریب برخی از بناها در بافت تاریخی به بهانه رفع خطر و بی توجهی به بهسازی معابر و تاسیسات بافت تاریخی خبر از نبود آگاهی و نگاه فرهنگی به اهمیت و ارزش بناهای تاریخی می دهد به همین علت اجرایی شدن طرح واگذاری بناها به شهرداری‌ها علاقمندان و کارشناسان حوزه میراث فرهنگی را نگران کرده است.

همچنین وجود تپه‌های تاریخی، میل رادکان، برج گنبد قابوس، تک بناهای تاریخی شهر گمیشان، مدرسه کریم ایشان، گورستان خالد نبی، بافت تاریخی گرگان از جمله بناها و آثار تاریخی استان هستند که به جای مایه خرسندی، همیشه اسباب نگرانی علاقمندان و کارشناسان حوزه مراث فرهنگی بوده اند و هیچ گونه تلاشی از سوی دستگاه متولی و سایر نهادهای دولتی برای حفظ و بقای این آثار نشده است.

/تسنیم