روایتی از رگ‎های بسته خلیج گرگان؛ "عروس خزر" در مسیر نابودی

به گزارش گلستان۲۴؛خلیج گرگان قربانی یکی از بی‎توجهی‎هاست که هر روز وسعتش درحال کوچک‎تر‌شدن است، در سال گذشته در جلسه کارگروه نجات خلیج گرگان این مهم مطرح شد که اقدامات فوری برای نجات خلیج گرگان نیاز است، اما هنوز اقدام موثری که سبب نجات این عروس خزر شود، اتفاق نیفتاده است.

در سال گذشته با پیگیری‎های استاندار سابق گلستان موضوع نجات خلیج گرگان به معاون اول رئیس‌جمهور ارائه و براساس آن، جلسه ویژه‎ای با حضور وزیر کشور برای نجات خلیج گرگان تشکیل و در نهایت تصمیم گرفته شد در راستای نجات خلیج گرگان اقدام شود و کمیته ملی نجات خلیج گرگان زیرنظر سازمان محیط زیست تشکیل شود.

با توجه به اینکه در 28 سال گذشته این خلیج پسروی‎هایی را تجربه کرده، برخی از کارشناسان معتقد هستند که این خلیج به وضعیت قبل خود بازمی‎گردد اما در روز گذشته اظهارات پرویز کردوانی پدر علم کویرشناسی ایران سبب شد که بار دیگر در استان گلستان موضوع وضعیت خلیج گرگان مورد تاکید قرار گیرد.

بخش‌های عمیق خزر در حال تبدیل‌شدن به جلگه‌ است

پدر علم کویرشناسی ایران در مصاحبه‎ای این هشدار را داد که با وجود آن که بخش‎های عمیق دریای خزر به ایران تعلق دارد متاسفانه این بخش‎ در حال تبدیل به جلگه است و یکی از دلایل آن را استفاده بی‎رویه کشورهای همسایه از آب‎های رودخانه والکان است.

با توجه به اینکه خلیج گرگان محیطی است که تحت‌تاثیر جریان فعال و هیدرو دینامیک دریای خزر در حال  تغییر شکل است، به‌نظر می‎رسد که با ادامه چنین روندی هر روز عروس رویایی دریای خزر به ورته نابودی نزدیک‌تر می‎شود.

در حال حاضر افزایش رسوبات و آلاینده‎هایی که وارد خلیج گرگان می‎شود آینده خوبی برای این خلیج ترسیم نمی‎کند گر چه بخشی از وضعیت فعلی خلیج گرگان براساس گفته مدیرکل هواشناسی استان گلستان بر اثر پیامد اقلیمی و جهانی است اما این موضوع نباید سبب شود که مسئولان به آسانی از خلیج گرگان عبور کنند.

ابوطالب قزلسفلو مدیرکل منابع طبیعی استان گلستان اما درباره خلیج گرگان با بیان اینکه اقداماتی در منابع طبیعی برحسب وظیفه‎مندی انجام می‎دهیم که می‎تواند در بهبود وضعیت خلیج گرگان موثر باشد، اظهار داشت: مطالعات آبخیزداری را در 8 حوزه از نوکنده تا کردکوی آغاز کردیم و براساس این مطالعات تخمین زده می‎شود که خلیج گرگان یک میلیارد مترمکعب حجم آبی دارد.

مدیرکل منابع طبیعی استان گلستان ادامه داد: در راستای نجات خلیج گرگان باید میزان نرخ رسوب در حوزه‎های بالادست که به صورت متوسط 2 تن در هکتار است کنترل شود و همچنین جلسات در استان گلستان و کشور مسیر اجرایی به خود بگیرد.

در ماه‎های گذشته انجمن‎های مردم نهاد حوزه محیط‌‌زیست با راه‎اندازی‎های کمپین و پویش‎های مختلفی در استان و کشور درصدد بودند که مسئولان را برای اقدام فوری‌ ترغیب کنند و به‌نظر می‎رسد با بی‎توجهی و نادیده گرفتن این کمپین‎ها صدای فعالان محیط‎زیست فراموش شده است.

با توجه به اهمیت خلیج گرگان در شمال کشور و تاکیدات نماینده ولی‌فقیه استان گلستان 5 میلیارد تومان مصوبه استانی درباره نجات خلیج گرگان از سوی هیئت دولت اتفاق افتاد که بنا بود در برنامه کوتاه‌مدت به استان ارائه شود.

زمان را برای نجات خلیج گرگان از دست دادیم

پیش از این پروین فرشچی معاون محیط‌زیست دریایی سازمان محیط‌زیست کشور بیان کرده که زمان را برای نجات خلیج گرگان از دست دادیم و جلساتی که باید برای مدیریت و کنترل مسائل خلیج گرگان باشد پیش از این باید اتفاق می‎افتاد.

وی در جمع مدیران استان گلستان به این مهم تاکید کرد: برای اینکه زمان را بیش از این از دست ندهیم در مدت کوتاه راهکار اولیه و کوتاه‌مدت برای خلیج گرگان تبیین شود و همچنین باید نجات خلیج گرگان را به عنوان یک پروژه ملی دنبال کنیم.

شهرام فداکار مدیر دفتر سواحل و تالاب‎های ساحلی کشور به استفاده از تجارب ستاد احیا دریاچه ارومیه برای نجات خلیج گرگان در کارگروه نجات خلیج تاکید داشت و در این جلسه عنوان کرده بود که راهکارهای حل مشکل خلیج گرگان درازمدت است و نیاز است که این کارگروه زمان داشته باشد و طرح جامع مدیریت تهیه شود.

وی با اشاره به اینکه تعیین نقشه راه و تعیین و تصویب اقدامات فوری در کارگروه نجات خلیج گرگان نیاز است، افزود: 11 سازمان عضو این کمیته هستند و روش کار کمیته دبیرخانه مشخص شده و نیاز است هر 2 هفته یک‌بار جلسه کارگروه برگزار شود و نسبت به رویکرد برنامه و اقدامات فوری عمل کنیم.

مدیرکل دفتر سواحل و تالاب‎های ساحلی کشور ادامه داد: رساندن سطح آب خلیج گرگان به سطح آبی سال 2002 یا تاریخی که این کمیته تعیین می‎کند، تامین آب رودخانه‎های منتهی به خلیج، کاهش میزان سموم و کودهای شیمایی در زیرحوزه خلیج با استفاده از روش‎‌ های تشویقی برای کشاورزان و پشتیبانی از کشت اورگانیک، کاهش میزان فرسایش حوزه‎های بلافصل خلیح از طریق روش‎های موثر آبخیزداری، توقف برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‎های منتهی به خلیج،  تصفیه فاضلاب‎های صنعتی و غیرصنعتی قبل از ورود به خلیج  از اقداماتی است که باید به آن توجه شود.

2.5 میلیارد تومان برای نجات خلیج گرگان اختصاص یافت

رضا مروتی، معاون عمرانی استاندار گلستان هم در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: کمیته خلیج گرگان همچنان کار خود را دنبال می‎کند و تاکنون بیش از 10 جلسه با مشاور نشست داشتند و پیگیری‎هایی را در حوزه آب منطقه‎ای با توجه به تخصیص اعتبار به این دستگاه در مورد خلیج گرگان داشته است.

وی تصریح کرد: مطالعات مربوط به فیزیک و سخت‎ افزاری کار که تامین آب خلیج گرگان به‌شمار می‎رود به اتمام رسیده و چند واریانت تعیین شده که باید مورد ارزیابی قرار گیرد.

معاون عمرانی استاندار گلستان با بیان اینکه کاری که باید برای نجات خلیج گرگان رقم بخورد، کاری نیست که در یک شب اتفاق بیافتد، گفت: کارهای محیط‎‌زیستی باید دیده شود و هر ‎کاری در حوزه طبیعت داشته باشیم اثرات خود را دارد و باید زمان بدهیم و مطالعات ما برای اقدام‎هایی که نیاز است انجام شود، همه‌جانبه باشد.

مروتی یادآور شد: مطالعات زیست‎محیطی نجات خلیج گرگان از موضوعاتی است که باید مدنظر قرار گیرد و تک‎تک جانورها در دریا، خلیج و تالاب میانکاله باید لیست‎برداری شده و نوع زندگی و نوع تغذیه آن باید مدنظر قرار گیرد.

وی گفت: در اقداماتی که انجام می‎شود باید بحث زیستی نیز لحاظ شود و اثرات و اقدام‎ها در مورد خلیج گرگان با اجرای یک طرح کوچک بسیار متفاوت است. کار ویژه مرز را شورای امنیت دنبال می‎کند و یکی از اعضای شورای امنیت دستگاه دیپلماسی و امور خارجه است و قطعا آن‌ها نیز با مذاکراتی که با کشورهای مختلف دارند، این موضوع را لحاظ می‎کنند.

مروتی افزود: نخست باید ببینیم چه نتایجی در مطالعات و اقدامات حاصل می‎شود و اگر ببینیم می‎توانیم در برنامه‎های کوتاه مدت در استان قدم‎های مثبتی برداریم و ضرورتی نیز به دستکاری طبیعی وجود نداشته باشد، برنامه‎ها و اقدامات اجرا می‌شود. 5 میلیارد تومان ردیف اعتباری داریم و آن چیزی که تخصیص شده 2.5 میلیارد تومان بوده که در اختیار آب منطقه‎ای قرار گرفته و خرید‎هایی برای لوازم سنجش و پایش آلاینده‎های محیط‎زیستی در این راستا انجام شده است.

معاون استاندار گلستان افزود: لایروبی ‎خلیج گرگان جزء واریانت‎هایی است که در آینده اتفاق می‎افتد و در موضوع خلیج گرگان، 4 واریانت لایروبی کانال چپاقلی، بازکردن کانال خزینی، انتقال آب از طریق لوله و انتقال آب از نیروگاه نکاء برای جلوگیری از خشک‎شدگی سریع محیط پیرامونی خلیج، کمک می‎کند.

مروتی تاکید کرد: نگرانی از موضوع برگشت آب دریای خزر نداریم، در طول سیکل متناوب دریای خزر در سراشیبی برگشت آب هستیم، در گذشته نیز شاهد خشک‌شدن خلیج گرگان بودیم و همچنین بالاترین سطح میزان آب دریای خزر را نیز تجربه کردیم و این موضوعات در کتاب‎های تاریخی ثبت شده است.

وی افزود: کاهش حجم آب دریای خزر به علت افزایش جمعیت و پیشرفته‎تر شدن سموم کشاورزی خسارت زیادی را به محیط‎زیست وارد می‎کند و این موضوع سبب خطرات زیست‎محیطی می‎شود که باید به آن توجه شود. بخش‎هایی که در موضوع خلیج گرگان کار می‎کنیم پالایش آب است و می‎تواند به موضوع نجات خلیج گرگان کمک کند و نگاه ما به بهبود شرایط خلیج گرگان مثبت است و قطعا می‎تواند درست شود.

/تسنیم