آب؛ چالش توسعه زراعت چوب در گلستان/ اقتصاد سبز محروم از تسهیلات بانکی
زراعت چوب و بهره‌وری از این زراعت یکی از مهم‌ترین بخش‌های توسعه‌ای کشاورزی است که چند سالی است اجرائی شده و به گفته بسیاری از کارشناسان یکی از زراعت‌های کم هزینه اما بسیار پردرآمد برای کشاورزان محسوب می‌شود.
نیاز روز افزون بازار به چوب و افزایش هزینه‌های وارادات آن به دلیل نوسات دلار در بازار موجب شده تا طرح زراعت چوب با جدیدت در دستور کار قرار گیرد.
از سوی دیگر کاهش بهره‌وری از چوب‌های جنگلی و ممانعت از قاچاق چوب موجب شده تا زراعت چوب به عنوان یکی از کسب و کارهای اقتصادی مورد توجه جدی قرار گیرد.
مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در طی نیم قرن گذشته در زمینه معرفی ارقام سازگار و پرمحصول که باعث ارتقای عملکرد تولید چوب در واحد سطح و نیز اقتصادی کردن زراعت چوب می‌شود، دستاوردهای مهمی داشته است. در این ارتباط، حدود ۳۰ رقم پرمحصول و سازگار صنوبر برای ۱۸ استان مستعد صنوبرکاری معرفی شده که از آن جمله می‌توان به پنج رقم تجاری صنوبر مفید، رحمتی، گیلدار، البرز و سالاری اشاره کرد.
اراضی واقع در غرب گیلان تا شرق مازندران و استان گلستان از توانایی‌ها و استعدادهای فراوان برای زراعت چوب برخوردارند. این مناطق به‌دلیل اقلیم مناسب، دوره رویش طولانی و خاک مناسب از مناطق ایده‌آل کشور برای زراعت چوب محسوب می‌شوند.
اهمیت توسعه زراعت چوب از آن جهت است که قبل از اجرای قانون تنفس جنگل‌ها، برداشت از هر هکتار جنگل‌های صنعتی کشور حدود ۵/۲ متر مکعب در سال بود، در حالی که با گسترش زراعت چوب و با رعایت اصول به زراعی و روش های علمی کاشت استفاده از ارقام هیبریدی مناسب می‌توان به تولید سالانه در حدود ۲۵ تا چهل متر مکعب در هکتار دست یافت.
سطح زیر کشت طرح زراعت چوب در کشور ۱۵۰هکتار برآورد شده است که حدود ۹۵ هزار هکتار در خارج از سه استان شمالی و ۵۵ هزار هکتار ر استان گیلان، مازندران و گلستان کشت می شود.
تولید ۳۸۰ هزار اصله نهال برای زراعت چوب
«سعیده طاهری» یک کارشناس منابع طبیعی وآبخیرداری استان گلستان در این رابطه گفت: از ابتدای اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت از سال ۱۴۰۲ تا کنون حدود یک میلیون و سیصد و هشتاد هزار اصله نهال رایگان جهت زراعت چوب به متقاضیان تحویل و سطحی حدود هزار و سیصد و هشتاد هکتار پروژه زراعت چوب اجرا شده است.
وی افزود: البته این آمار صرفا با نهال‌های تولیدی و خریداری شده توسط اداره کل منابع طبیعی که بصورت رایگان در اختیار مردم قرار داده شده اعلام می شود و آمار کاشت نهال‌ها با در نظر گرفتن نهال‌های خریداری شده توسط مردم بیشتر از این آمار است.
این کارشناس منابع طبیعی وآبخیرداری استان گلستا، ادامه داد: در سال ۱۴۰۴ نیز حدود ۳۸۰ هزار اصله نهال زراعت چوبی شامل صنوبر و اکالیپتوس توسط اداره کل منابع طبیعی تولید شده است که در فصل کاشت در اختیار متقاضیان قرار خواهد گرفت.
وی بیان کرد: طرح زراعت چوب با توجه به وجود گونه‌های رقیب شامل سیب زمینی برنج و گندم مورد استقبال خوبی توسط کشاورزان واقع شده اما با اطلاع رسانی‌ها و آموزش و ترویج بیشتر مردم و همکاری منابع طبیعی در توزیع رایگان و با کمک مسئولان از استقبال بیشتری برخوردار خواهد شد
طاهری افزود: زراعت چوب شامل عملیات کشت گونه های سریع الرشد چوبده با گونه های صنوبر و اکالیپتوس با هدف تامین نیاز چوبی کشور و با برداشت در دوره زمانی ۷ الی ۱۰ ساله است.
به گفته وی، با توجه به اینکه پروژه زراعت چوب نقش مهمی در تامین نیاز چوبی کشور ،مردمی شدن و اثرات مثبت زیست محیطی، صنعتی و اشتغال زایی دارد، توزیع رایگان نهال‌های زراعت چوبی شامل صنوبر و اکالیپتوس در کنار اختصاص تسهیلات کم بهره و بلند مدت و تضمین خرید کمک بزرگی به موفقیت بیشتر این طرح می کند.
توسعه زراعت چوب، پایدارترین مسیر برای تأمین نیاز کشوراست
«علی‌اصغر نیکویی»، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان نیز معتقد است؛ در حالی که اجرای طرح تنفس جنگل‌ها بهره‌برداری از جنگل‌های طبیعی را محدود کرده، زراعت چوب به عنوان راهکاری کلیدی برای تأمین نیاز صنایع چوبی، ایجاد درآمد پایدار و کاهش فشار بر طبیعت است.
وی با اشاره به اجرای طرح‌های زراعت چوب در استان افزود: زراعت چوب یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ملی در راستای تأمین نیاز صنایع چوبی کشور، حفاظت از جنگل‌های هیرکانی و توسعه پایدار زیست‌محیطی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با اشاره به اینکه این طرح بر مبنای توسعه کشت گونه‌های سریع‌الرشد و اقتصادی همچون صنوبر و اکالیپتوس در اراضی مستعد، اجرا می‌شود، تاکید کرد: در سال ۱۴۰۴، حدود ۳۸۵ هزار اصله نهال زراعت چوب در استان گلستان تولید شده است که این میزان می‌تواند بخش مهمی از نیاز بهره‌برداران و علاقه‌مندان به اجرای این طرح را تأمین کند.
وی ادامه داد: با توجه به محدودیت واردات چوب و اجرای طرح تنفس جنگل، توسعه زراعت چوب بهترین و پایدارترین مسیر برای تأمین نیاز کشور به مواد اولیه صنعت چوب و کاغذ است. در عین حال، این طرح علاوه بر تأمین اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار می‌تواند فشار بهره‌برداری از جنگل‌های طبیعی و ارزشمند کشور را کاهش دهد
نیکویی با تأکید بر لزوم رعایت اصول برداشت گفت: قطع درختان زراعی باید در فصل زمستان صورت گیرد چراکه برداشت در این زمان، مانع طغیان آفات و بیماری‌ها می‌شود. در مقابل قطع درختان در فصل‌های گرم سال می‌تواند زمینه‌ساز بروز خسارات و تهدیدی برای توسعه پایدار باشد.
آب و تسهیلات بانکی دو عامل اساسی کاهش تقاضای زراعت چوب
وی با تاکید بر اینکه تامین آب، مهم‌ترین عامل موفقیت زراعت چوب است گفت: در اراضی شخصی و مستثنیات، آبیاری در دو سال نخست کاشت حیاتی است و بدون منابع آبی پایدار این طرح به نتیجه نمی‌رسد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزود: در اراضی ملی نیز صدور مجوزهای لازم از سوی شرکت آب منطقه‌ای گلستان برای تأمین آب ضروری است.
وی ادامه داد: برای تشویق کشاورزان، اداره کل منابع طبیعی نهال رایگان توزیع می‌کند و این بسته حمایتی همچنان ادامه دارد.
به گفته نیکویی، یکی از موانع اصلی پیش روی زراعت چوب در گلستان، دسترسی نداشتن متقاضیان به تسهیلات بانکی است.
وی گفت: با وجود درخواست‌های مکرر و ارسال پرونده‌های متعدد به بانک‌های عامل، تاکنون هیچ متقاضی موفق به دریافت تسهیلات نشده است که این موضوع، سرمایه‌گذاری در این طرح را محدود کرده و بهره‌برداران را با چالش‌های مالی مواجه ساخته است.
نیکویی از شناسایی هزار و ۳۴۲ هکتار اراضی ملی مستعد برای زراعت چوب در شمال گلستان خبر داد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: این اراضی شامل ۲۰۰ هکتار در منطقه قره‌سو ترکمن و گمیشان، ۴۰۰ هکتار در منطقه مرزی دانشمند، ۶۷ هکتار در آق‌بند. ۱۵ هکتار در مامان‌کوب گنبدکاووس و ۲۰۰ هکتار در محمدآباد شمال و شمگیر آق‌قلا است.
جذب سرمایه‌گذار راهکار توسعه زراعت چوب
«رضا افلاطونی» جذب سرمایه‌گذار دراین صنعت یکی دیگر از برنامه‌های دولت چهاردهم در راستای توسعه آن است که در همین راستا رییس سازمان منابع طبیعی وآبخیزداری کشور خواستار شناسایی سرمایه گذاران چوب برای توسعه زراعت چوب با استفاده از پساب صنایع و فاضلاب‌ها شد.
وی بر مستندسازی طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت تأکید کرد و گفت: دستگاه هایی که در این طرح با آنان تفاهم نامه همکاری امضاء شده یا تکالیف و مسئولیت اجتماعی دارند باید پیگیری شوند و عملکرد نیز در این طرح بگونه ای باشد که قابلیت دفاع داشته باشد.
زراعت چوب؛ پایه گذار استقرار صنایع بزرگ در گلستان
گفتنی است، طرح زراعت چوب از حدود 17 سال پیش در گلستان کلید خورد و بنا بر آمار ارائه شده تاکنون پنج هزار و ۴۸۳ هکتار از اراضی مستثنیات استان با گونه‌های صنوبر و اکالیپتوس سبز شده است.
با توجه به اینکه گلستان، استانی صنعتی محسوب نمی‌شود و در سال‌های گذشته از استقرار صنایع بزرگ محروم مانده، لذا توسعه زراعت چوب با توجه اراضی موجود و قابل استفاده می‌تواند گلستان را به یکی از قطب‌های مهم تولید چوب در کشور و حتی استقرار صنایع وابسته به آن تبدیل کند.
همسایگی استان گلستان با کشورهای آسیای میانه نیز یکی دیگر از فرصت‌های اقتصادی در جهت صادرات چوب محسوب می‌شود که با راه اندازی راه آهن کریدور شمال به جنوب بدون شک به یکی از مناطق اقتصادی صادرات چوب تبدیل خواهد شد.
مهین نورافروز
ارسال نظر