افزایش آگاهی، سد راه زخم سالک بر چهره گلستانی‌ها

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از ایرنا، سالک برای اهالی ساکن در شهرستان‌های شمالی گلستان از جمله مراوه‌تپه و گنبدکاووس بویژه مادران این خطه از ایران اسلامی به واسطه داشتن تجربه تلخ از درد و زخم ماندگار بیماری و یا مشاهده زخم آن در اطرافیان همواره با نگرانی و اضطراب همراه است و این نگرانی در زمان مشاهده پشه خاکی ناقل سالک بر دست و صورت فرزندان شان بیشتر می‌شود.

عایشه از جمله مادران جوان شهرستان مراوه‌تپه است که چندی پیش با چهره‌ای رنگ پریده به مرکز درمان این بیماری در روستای قره‌گل مراجعه و از کادر درمان برای درمان کودک خود درخواست کمک می‌کند.

این مادر که مانند سایر مادران ساکن در مناطق گرم، خشک و بیابانی نواحی شمال گلستان شاهد زخم‌های ناخوشایند بر صورت و بدن برخی از اطرافیان خود است با اجرای طرح‌های آموزشی مختلف توسط مرکز بهداشت و بسیج شهرستان به این مساله آگاهی یافته که بیماری سالک از طریق نیش پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود و در صورت اقدام نکردن به‌موقع برای همیشه زخم آن بر بدن فرد مبتلا ماندگار خواهد بود لذا بعد از گذشت چند روز از مشاهده جوش‌های کوچک بر چهره کودکش به مرکز جامع سلامت روستایی قره‌گل مراجعه کرد.

پزشک آموزش دیده حوزه درمان سالک پس از معاینه کودک شیرخوار عایشه به وی اطمینان داد که به موقع مراجعه کرده و جوش‌های کوچک ایجاد شده بر اثر نیش پشه ناقل بیماری سالک بر پیشانی فرزندش قابل درمان است و اثری از آن باقی نخواهد ماند.

زنی دیگر که نصف چهره خود را پوشانده و در صندلی کناری عایشه در مرکز درمان سالک مراوه‌تپه نشسته بود نیز با نگرانی از پزشک خواست تا دوباره پسر پنج ساله وی را معاینه کند و هرچه پزشک به وی تاکید می‌کرد تورم و قرمزی کوچک بر بازوی فرزندش ارتباطی با بیماری سالک ندارد اما باز هم از نگرانی این مادر کم نشد.

وی با حضور دوباره در کنار میز دکتر با کنار زدن روسری خود زخم قدیمی سالک را به وی نشان داد و گفت به هیچ عنوان نمی‌خواهم درد و رنجی که من تحمل کردم پسرم نیز در آینده تحمل کند لطفا باز هم فرزندم را معاینه کنید.

پزشکان مراکز درمان سالک که در بیشتر مواقع با نگرانی‌های این چنینی از طرف والدین مواجه هستند برای تسکین درد کاهش اضطراب آنان با روی گشاده درخواست‌شان را قبول کرده و معاینات لازم را انجام می‌دهند.

مردم شمال گلستان از جمله شهرستان‌های مراوتپه، آق‌قلا، گمیشان، بندرترکمن و گنبدکاووس به دلیل شرایط آب و هوایی گرم، خشک و بیابانی همواره جزو مناطق شاخص در بحث بیماری سالک شناخته می‌شوند که اقدامات آموزشی و طرح‌های طعمه‌گذاری لانه جوندگان به ویژه موش باعث شده تا طبق اعلام کارشناسان مرکز بهداشت استان در سه سال اخیر روند شیوع این بیماری کاهشی باشد.   

لیشمانیوز یا سالک یک بیماری پوستی طولانی مدت همراه با درد و زخم شایع در مناطق خشک و بیابانی است که انگل آن از حیوانات جونده به ویژه نوعی موش صحرایی و از طریق پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود.

درمان نکردن به موقع و رعایت نشدن نکات بهداشتی، از جمله عواملی است که رد گزش این پشه‌ها را برای مدت طولانی و حتی تا آخر عمر بر چهره افراد باقی می‌گذارد و آنان را به تحمل این بیماری پوستی مجبور می‌کند.

در صورت درمان به‌موقع، این بیماری پوستی در مدت ۶ ماه تا یک سال بهبود خواهد یافت اما بی توجهی به درمان آن باعث می‌شود تا در محل زخم، یک جوشگاه فرو رفته ایجاد شده و به صورت دائم باقی بماند.

مدیر شبکه بهداشت و درمان مراوه‌تپه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان داشت که سطح مراجعه مردم این شهرستان به مراکز درمان سالک با توجه به افزایش آگاهی از راه‌های مقابله و درمان به‌موقع این بیماری در چند سال اخیر بیشتر شده و از طرفی نیز آمار مبتلایان به دلیل رعایت موارد بهداشتی در مقایسه با قبل کاهش یافته است.

منصور خوجملی، تعداد مبتلایان به سالک در سال گذشته را ۱۲۷ مورد و امسال را تا کنون یک مورد اعلام کرد و گفت که این آمار در مقایسه با سال ۹۸ که ۱۶۴ مورد ابتلا بود روند کاهشی را نشان می‌دهد و باید دقت داشت که ۷۰ درصد علائم سالک از نیمه دوم سال قابل مشاهده است.

وی مدت زمان مشاهده علائم سالک از زمان گزش پشه را به‌طور میانگین سه ماه و حداکثر ۶ ماه اعلام کرد و افزود: اصلی ترین علائم این بیماری مشاهده جوش بر صورت و برخی اعضای باز بدن که در معرض نیش پشه ناقل قرار دارند، است و افراد باید در صورت برطرف نشدن جوش بعد از گذشت ۲ هفته حتما به پزشک مراجعه کنند.

خوجملی ادامه داد: بیشتر مردم ساکن در مناطق غربی مراوه‌تپه به‌عنوان کانون انتقال سالک بر اساس تجربه با مشاهده جوش و یا زخم‌های طولانی مدت حتما به مراکز درمان این بیماری در شهر مراوه‌تپه و روستای قره‌گل که پزشکان آموزش دیده در آنها مستقر هستند، مراجعه می‌کنند.

مدیر شبکه بهداشت و درمان مراوه‌تپه افزود: کلاس‌های آموزشی با موضوع رعایت توصیه‌های بهداشتی پیشگیرانه و درمان به‌ موقع بیماری، نریختن زباله و نخاله‌های ساختمانی و نگهداری نکردن دام در نزدیکی محل سکونت، استفاده از پشه بند، نصب توری در مقابل در و پنجره ها، استفاده از لباس‌های آستین بلند هنگام غروب و در طول شب و استفاده از پمادهای دور کننده حشرات برای مصون ماندن از نیش پشه ناقل بیماری سالک همه ساله برای مردم شهرستان برگزار می‌شود.

وی اظهارداشت: علاوه بر کلاس‌های آموزشی، ۲ نوبت در سال با مشارکت پایگاه‌های بسیج و دهیاران طرح طعمه گذاری برای جوندگان از جمله موش در شعاع ۵۰۰ متری روستاهای غربی مراوه‌تپه انجام می‌شود.

شهرستان مرزی مراوه‌تپه واقع در منتهی الیه شمال شرق استان گلستان دارای افزون بر ۶۵ هزار نفر جمعیت است که در ۲ نقطه شهری و ۱۰۸ روستای دارای کُد شناسایی سکونت دارند.

رییس مرکز بهداشت گنبدکاووس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت که با هدف پیشگیری از بیماری سالک، مرحله دوم طرح مبارزه با جوندگان با همکاری مرکز بهداشت، بخشداری‌های مرکزی و داشلی برون، هنگ مرزی اترک و نیروهای مردمی از ۶ شهریور در شهرستان آغاز شده و تا ۱۷ شهریور ادامه دارد.

عبدالرحیم پالیده افزود: این طرح با شناسایی لانه جوندگان در شعاع ۵۰۰ تا هزار متری ۱۹ روستای بخش مرکزی و ۳۸ روستا و منطقه در بخش داشلی برون و طعمه گذاری با استفاده از گندم آغشته به سم اجرا می‌شود.

وی بابیان اینکه مرحله نخست طرح مبارزه با جوندگان خرداد امسال اجرا شد، گفت: آمار ابتلا به سالک در این شهرستان کاهشی است به طوری که سال گذشته ۴۰۵ نفر به این بیماری مبتلا شدند که در مقایسه با سال ۹۸ و ۹۷ به ترتیب ۳۵۹ و ۵۲۰ نفر کاهش را نشان می‌دهد.

پالیده اجرای طرح طعمه‌گذاری برای جوندگان، افزایش آگاهی مردم نسبت به دور نگه داشتن حشرات با روش‌های مختلف و همچنین کاهش تجمع افراد در ساعات عصر و غروب‌ها به دلیل شیوع کرونا را از مهمترین دلایل کاهش ابتلا به بیماری سالک در گنبدکاووس ذکر کرد.

رییس مرکز بهداشت گنبدکاووس ادامه داد: چهار مرکز درمان سالک در روستای کرند، شهر اینچه برون، روستای داشلی برون و ساختمان اصلی مرکز بهداشت شهرستان خدمات لازم را به مبتلایان به این بیماری ارائه می‌دهند.

وی افزود: کودکان به‌دلیل ناتوانی در دفع حشرات و ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن بیشتر در معرض خطر ابتلا به سالک قرار دارند و بیشترین موارد ابتلا به سالک مربوط به بخش مرزی داشلی برون گنبدکاووس است.

پالیده یادآور شد: هزینه درمان سالک که به ۲ روش موضعی و عضلانی انجام می‌شود، رایگان است.

گنبدکاووس با وسعت پنج هزار و ۷۲ کیلومتر مربع به عنوان دومین شهرستان گلستان شناخته می‌شود و ۳۷۵ هزار نفر جمعیت دارد که در بخش مرکزی و بخش مرزی داشلی برون زندگی می‌کنند. 

بخش داشلی برون گنبدکاووس با سه هزار و ۸۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارای ۳۰ روستا و یک نقطه شهری است که در طول نوار مرزی ۱۴۵ کیلومتری ایران و ترکمنستان در شمال این شهرستان گسترده شده و اکثریت قریب به اتفاق ۲۶ هزار نفر ساکنان آن را ترکمن‌های اهل سنت تشکیل می‌دهند.

بخش مرکزی این شهرستان نیز با ۱۳۰ روستا دارای کد شناسایی و حدود ۴۰ نقطه جمعیتی، بیش از ۱۷۰ هزار نفر جمعیت دارد.