تالاب‌های سه‌گانه گلستان گرفتار خشکسالی و برداشت بی رویه منابع آب

به گزارش گلستان ۲۴؛ برف و باران هفته‌های اخیر اگر چه بخشی از مشکل کم آبی گلستان را برطرف کرد، اما تالاب‌های استان به دلیل داشتن رژیم آب سیلابی همچنان متاثر از خشکسالی هستند و بخش عظیمی از منبع غذایی خود را بخاطر کم شدن آب و خشکی از دست داده.

عدم تخصیص حق‌آبه مناسب، کم شدن بارش و تبخیر آب بدلیل گرمای زیاد، برداشت آب برای مصارف کشاورزی از سوی جوامع محلی و صید غیرمجاز آبزیان از جمله دلایل به خطر افتادن این پهنه‌های آبی است.
امسال مراسم روز جهانی تالاب‌ها (۱۳ بهمن) در قالب پویش ملی پهلوان تالاب و اجرای برنامه‌های مختلف از جمله رکاب‌زنی دوچرخه‌سواران از مسیر اینچه برون به تالاب آلماگل و برگزاری مسابقه نقاشی ویژه دانش آموزان ساکن در حاشیه تالاب همراه با پرنده نگری حاضران برگزار شد.

پویش پهلوان تالاب یکی از زیر پویش‌های کمپین "سهم من برای تالاب" با همکاری محیط زیست، حامیان زمین و فدراسیون ورزش‌های همگانی است که با محوریت حمایت جامعه ورزش همگانی از تالاب‌های ایران در ۲۶ استان اجرا می‌شود.

گنبدکاووس به واسطه داشتن زیستگاه‌های آبی شامل سه تالاب بین المللی به عنوان میزبان استانی این پویش انتخاب شده.

تالاب‌های بین المللی آلاگل، آجی‌گل و آلماگل همزمان با برگزاری نخستین نشست پژوهشگران سازمان جهانی حفاظت در سال ۱۳۵۰ با هدف حفاظت از تالاب‌های مهم در رامسر که تحت عنوان "کنوانسیون رامسر" در مجامع بین المللی از آن یاد می‌شود به همراه تالاب‌های مهم دیگر ایران به منظور حمایت بهتر از آن‌ها و زیستمندانی که در آن می‌زیستند به ثبت این کنوانسیون رسید.

تالاب آلاگل با ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار، تالاب آجی‌گل با ۳۲۰ هکتار و تالاب آلماگل با مساحت ۲۰۷ هکتار در نزدیکی مرز ایران و ترکمنستان در فاصله نزدیکی نسبت به هم در بخش داشلی برون گنبدکاووس واقع شدند.

به گفته کارشناسان، خاک‌های محدوده این تالاب‌ها متعلق به دوران چهارم زمین شناسی و از اراضی پست محسوب می‌شوند که مواد اولیه آن را سنگ آهک، ماسه و شیست تشکیل می‌دهند و دارای آب و هوای مدیترانه‌ای گرم و تابستان‌های خشک و گرم و زمستان‌های ملایم است.

کاهش حجم آب تالاب آلاگل به یک پنجم

رییس اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس گفت: رژیم آبی تالاب‌های بین المللی این شهرستان سیلابی است، به این معنی که باید در استان خراسان شمالی و سایر مناطق محدوده رودخانه اترک که بخشی از آب آن به این تالاب‌ها نیز سرریز می‌شود بارندگی مطلوبی داشته باشیم تا وضعیت آبی این تالاب‌ها مناسب شود.

احمد احمدی می گوید: با توجه به افزایش بی‌سابقه دما و تبخیر آب در تابستان امسال و جوابگو نبودن سطح بارندگی‌های پاییزه و زمستانه در شهرستان و نقاط بالادستی، حجم آب موجود در این تالاب‌ها به‌ویژه آلاگل به یک پنجم کاهش یافته است.

او گفت: کاهش حجم آب باعث افزایش سطح شوری و پایین آمدن کیفیت آب این تالاب شده که ادامه این وضعیت مخاطرات زیست محیطی مانند تلفات آبزیان و بروز ریزگرد‌ها را به همراه خواهد داشت.

به گفته رییس اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس مطالبه حق آبه جدید تالاب‌ها و لایروبی مستمر کانال‌های آبرسانی در برنامه‌های این سازمان برای بهبود وضعیت آبی این سه تالاب بین المللی است.
مهاجرت پرندگان از عرض‌های شمالی کره زمین شامل مناطق سردسیر سیبری و اروپای شرقی و غربی، همزمان با سرد شدن هوا و محدودیت منابع غذایی در این مناطق به تالاب‌های گلستان از اواخر شهریور آغاز می‌شود و این پرندگان تا نیمه یا اواخر فروردین متناسب با درجه دمای هوا در تالاب‌های استان می‌مانند و از منابع غذایی آن تغذیه می‌کنند.

گلستان ۲۳ زیستگاه مهم برای زمستان گذرانی پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی دارد که هشت مورد شامل سه تالاب بین المللی "آلماگل، آلاگل و آجی‌گل"، دریاچه شور، آبندان‌های آب گشت، سد دانشمند، سد گلستان و آبندان‌های اینچه برون در گنبدکاووس واقع است.

دستگیری ۶۶ شکارچی متخلف صید و شکار پرندگان در گنبدکاووس

به گفته رییس اداره محیط زیست گنبدکاووس، امسال ۶۶ نفر از متخلفان صید و شکار فعال در هنگام حضور در زیستگاه‌های آبی شهرستان از جمله تالاب آلاگل که بیشترین پرندگان مهاجر در این منطقه مشاهده می‌شود، شناسایی و دستگیر شدند.
احمدی گفت:  ۴۰ قبضه اسلحه شکاری از متخلفان دستگیر شده کشف شد، دستگیری ۸۰ درصد این شکارچیان مربوط به زمان حضور پرندگان مهاجر برای زمستان گذرانی در زیستگاه‌های آبی بوده است در صورتی که امسال برای جلوگیری از شیوع آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان و رعایت محدودیت‌های ستاد ملی کرونا، برای دومین سال متوالی شکار در زیستگاه‌های آبی شهرستان از جمله تالاب‌های بین المللی آلماگل، آلاگل و آجی‌گل ممنوع شد.

ممنوعیت ورود هرگونه قایق، خودرو و موتورسیکلت به تالاب بین المللی آلاگل

او می گوید: با توجه به اتفاقات پیش آمده در خصوص شکار غیرمجاز پرندگان در تالاب آلاگل و نارضایتی جوامع محلی و دوستداران محیط زیست، جلسه شورای تامین گنبدکاووس تشکیل و مقرر شد ورود هرگونه قایق، خودرو و موتورسیکلت به این تالاب ممنوع و متخلفان به دستگاه قضایی معرفی و مجازات شوند.

رییس اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس گفت: همچنین با تشدید اقدامات مراقبتی نیرو‌ها در پاسگاه محیط‌بانی آلاگل، شناسایی و دستگیری متخلفات صید و شکار به صورت جدی در دستور کار قرار دارد.

به گفته احمدی  از مجموع ۳۰۴ گونه پرنده که در گلستان شناسایی شده، ۱۰۷ گونه بومی استان، ۹۷ گونه زمستان گذران، ۸۱ گونه برای تولید مثل و ۱۹ گونه به طور اتفاقی دیده شدند.

عوامل تهدیدکننده تالاب‌های آلاگل، آلماگل و آجی گل

شکار و صید بی‌رویه جوامع انسانی ساکن در حاشیه تالاب، ورود پساب‌های شهری و روستایی و زهکش‌های کشاورزی از اراضی بالادستی و تغییرات ناشی از آن در خواص فیزیکی و شیمایی آب و به تبع آن تخریب فون بنتیک موجود در تالاب که در نهایت منجر به کاهش غنای زیستی تالاب می‌شود.

احداث سد و سازه‌های هیدرولیکی در مسیر منابع تامین کننده آب این مجموعه تالاب‌ها خصوصا تالاب آلاگل، عدم رعایت میزان حقابه تعیین شده توسط دستگاه‌های مسوول برای حفظ بقاء و پایداری اکوسیستمی تالاب و برداشت بی رویه آب به اعتقاد فعالان حوزه حمایت از محیط زیست مهمترین عوامل تهدید کننده این سه تالاب بین المللی محسوب می‌شود.

سنددار شدن تالاب‌های بین‌المللی گنبدکاووس

رییس اداره ثبت اسناد و املاک گنبدکاووس گفت: هر سه تالاب بین المللی آلاگل، آلماگل و آجی گل این شهرستان با هدف صیانت از عرصه‌های ملی، پیشگیری از زمین‌خواری و تصرف زمین و در راستای طرح کاداستر (تعیین محدوده و مالکیت اراضی) دارای سند هستند.

رضا سارانی گفت: اسناد مالکیت این تالاب‌ها بر اساس استعلام از معاونت حقوقی ریاست جمهوری به‌ نام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ثبت شده و سازمان حفاظت محیط زیست می‌تواند با انجام مراحل قانونی این اسناد را به نام خود انتقال دهد.

این سه تالاب گنبدکاووس در دوم فوریه ۱۹۷۱ میلادی برابر با ۱۳ بهمن ۱۳۴۹ باحضور نمایندگانی از ۱۸ کشور در شهر رامسر استان مازندران و انعقاد معاهده‌ای جهانی که سال‌ها بعد به کنوانسیون رامسر مشهور شد، اهمیت بین‌المللی یافتند.

چندی پیش رییس اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس از تشدید اجرای طرح ممنوعیت ورود به تالاب بین المللی آلاگل خبر داده بود.

منبع: ایرنا