هشدار سازمان زمین‌شناسی کشور درباره فرونشست زمین در گلستان/ نرخ فرونشست از حد مجاز فراتر رفت

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از شبستان از گرگان، چند سالی است که موضوع فرونشست زمین در مناطق مختلف کشور به عنوان یک زنگ خطر جدی به صدا درآمده است. فلات مرکزی ایران شرایط نابسامانتری دارد، تخلیه بی رویه آب های زیر زمینی سرعت پدیده فرونشست را تشدید کرده است.

با خشکسالی های مداوم، مدیریت ناصحیح منابع آبی موجود به ویژه در بخش کشاورزی، برداشت‌های بیش از حد توان از منابع آب های زیرزمینی، توسعه بی حساب و کتاب صنایع و سکونتگاه ها و غیره امروز به جایی رسیدیم که بسیاری از وسعت سرزمینی ما دچار فرونشست شده است.

برخی کارشناسان این پدیده را به غده ای سرطانی در زیر زمین تشبیه می‌کنند که خیلی زود و با سرعت زیادر حال پیش روی است. همانطور که آمارها نشان می دهد در یک سال ها چه بر سر دشت های گلستان آمده است.

براساس آمارها حدود ۹۷ درصد منابع آب زیرزمینی در استان گلستان در حال استحصال است، این در حالی است که طبق استانداردها اگر کشور یا منطقه ای بیش از ۴۰ درصد منابع آبی زیرزمینی خود را مصرف کند دچار بحران خواهد شد. در گلستان اما کار از بحران گذشته است. نگاهی به نقشه پراکنش چاه های آب در استان، نوار جنوبی استان را مانند لانه زنبور نشان می دهد که در فواصل کم چاه های متعدد حفر شده اند.

هرچند آمار چاه های مجاز و غیرمجاز چندان دقیق ارائه نمی شود اما گفته می شود بیش از ۳۵ هزار حلقه چاه در استان وجود دارد که حدود ۷۰۰ حلقه آن برای شرب و بقیه برای بخش کشاورزی است!

این اضافه برداشت ها از منابع آب های زیرزمینی در کنار تغدیه ناکافی این سفره‌ها، فرونشست زمین را در پی داشته که در این سال ها سرعت عجیب و غریبی پیدا کرده است.

در همین باره رضا شهبازی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در گرگان اظهار کرد: بخش عمده‌ای از استان گلستان دارای اقلیم مرطوب و نیمه مرطوب است برای همین این گستردگی از فرونشست دشت‌ها در این استان غیرقابل انتظار است.

مدیرکل دفتر مخاطرات زیست محیطی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی کشور گفت: گلستان  بین استا‌ن‌های شمالی کشور نخستین استانی است که درگیر پدیده فرونشست شده است و خوشبختانه هنوز در گیلان و مازندران فرونشست با این‌ حجم بالا به ثبت نرسیده است.

وی با بیان اینکه فرونشست علت نیست بلکه معلول اتفاقات دیگری است، توضیح داد که وقتی تخلیه و برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی بیشتر از میزان تغذیه آن باشد، فشردگی لایه‌های زمین متناسب با نوع رسوبات و سنگریزه‌ها اتفاق می‌افتد. فرونشست زمین پدیده‌ای است که ارتباط بسیار زیادی با برداشت‌های بی رویه از آب‌های زیرزمینی دارد.

شهبازی گفت: انتظار این بود که این پدیده در فلات مرکزی ایران که رودخانه‌های کمتر و به تبع منابع آبی سطحی و زیرسطحی کمتری در آن داریم بیشتر دیده شود اما شاهد گستردگی فرونشست در استان گلستان هستیم که در مقایسه با وضعیت خود، شرایط اصلا خوب نیست.

وی افزود: نخستین موارد از فرونشست در استان گلستان سال ۹۵ در حوالی شرقی گرگان و در حد چند لکه و پهنه کوچک به ثبت رسید. سال ۹۸ مطالعات جامع دیگری در کشور انجام شد اما با توجه به وقوع سیلاب در این استان نتوانستیم اطلاعات بیشتری به دست بیاوریم یا اینکه در محاسبات خود دچار هطا شدیم و تصور کردیم فرونشست در این استان متوقف شده است.

مدیرکل دفتر مخاطرات زیست محیطی و مهندسی سازمان زمین شناسی کشور با بیان اینکه گفته می شود کسری مخازن زیرزمینی در گلستان حدود ۲۰ درصد است، گفت: پیامد چنین شرایطی به ویژه در جاهایی که بافت ریزدانه دارد، فرونشست زمین خواهد بود که ما امروز این اتفاق را در سطح گسترده‌ای در استان می‌بینیم.

وی با اشاره به نتایج مطالعات اواخر سال گذشته در خصوص پدیده فرونشست دشت‌های کشور از جمله استان گلستان بیان کرد: نتایج بررسی‌ها و مطالعات نشان داد با یک فرونشست گسترده در همه دشت‌های استان مواجه هستیم که از سمت آق قلا به شمال استان نرخ فرونشست بالاتر می‌رود. 

شهبازی ادامه داد: بیشینه نرخ فرونشست در گلستان ۱۶.۵ سانتی متر به ثبت رسیده که برای استان گلستان بسیار زیاد است. ما در اصفهان با آنهمه چالش و امید اندکی که برای بازگشت وجود دارد، شاهد نرخ فرونشست ۱۸ تا ۱۸.۵ سانتی متری هستیم و این عدد و ارقام برای گلستان به هیچ وجه خوب نیست.
  

وی گفت: متاسفانه فرونشست در گلستان از پای کوه‌ها با نرخ حدود ۲ سانتی متر آغاز شده و همه مناطق استان را در برگرفته است. اینگونه نیست که تصور کنیم در جنوب استان فرونشست نداریم بلکه به علت درشت دانه بودن رسوبات و ضخامت کم آبخوان‌ها این پدیده کمتر خود را نشان‌می‌دهد.

شهبازی درباره اینکه آیا وضعیت در گلستان بحرانی است یا نه، گفت: هنوز در مورد گلستان نمی‌توانیم از این کلمه استفاده کنیم چون همچنان در این استان منابع آبی داریم که بتوانیم شرایط را مدیریت کنیم. مهمترین موضوع مدیریت منابع آبی است و نباید تصور شود که شمال کشور همیشه قرار است سبز باقی بماند.

مدیرکل دفتر مخاطرات زیست محیطی و مهندسی سازمان زمین شناسی کشور از انجام مطالعات و بررسی‌های جدی‌تر پس از ماه رمضان خبر داد تا از یافته‌های این بررسی‌ها برای مدیریت پدیده فرونشست در استان استفاده شود.