«خون‌انار» در رگ های بازار نشر/تاثیر شعر اعراب بر شعر اسپانیا

کتاب اول، «خون انار» شامل مجموعه ای از اشعار شاعران عرب زبان آندلسی است که توسط ابن سعید تدوین و عباس صفاری ترجمه شده است.

علی بن موسی ابن سعید مغربی، متولد سال ۱۲۱۳ میلادی است که اجدادش از مغرب به آندلس آمده بودند و از دیرباز حکم ران قلعه ابن سعید در نزدیکی غرناطه بوده اند. حکومت ۸۰۰ ساله اعراب بر آندلس، یعنی ۷۱۱ تا ۱۴۹۲ میلادی، مصادف با دوره ای است که از آن به عنوان عصر طلایی تمدن اسلامی یاد می شود. دربار خلیفه های آندلسی یکی از مراکز عمده شکل گیری تمدنی است که نشریه نشنال جئوگرافیک، پایتخت آن را با نیویورک قرن بیستم مقایسه کرده است. کاری که ابن سعید در گردآوری شعر عرب آندلسی انجام می دهد، قرن ها بعد باعث تاثیرگذاری عمیقی بر شعر اسپانیا می شود.

خلفای اموی و درباریان آندلس، میان هنرهای رایج آن زمان، به شعر و ادب و معماری، بیش از هنرهای دیگر تجربه داشته اند. این کتاب نیز نتیجه همان دوران است. البته پایان دوران باشکوه اعراب در اسپانیا و جنگ های صلیبی باعث مهجور ماندن این مجموعه شد ولی در نهایت ترجمه و انتشار این اثر در سال ۱۹۲۸، تبدیل به یک اتفاق و حادثه شد. این حادثه بر لورکا شاعر و نمایشنامه نویس اسپانیایی تاثیر زیادی داشت و باعث شد که در سال ۱۹۳۴ مجموعه ای با عنوان «دیوان تمریت» با سبک اشعار این کتاب منتشر کند. این مجموعه تا چند سال از کتاب های بالینی لورکا بوده است.

این کتاب علاوه بر اشعار شاعران عرب زبان آندلسی، ابن حمدیس شاعر کلاسیک جزیره سیسیل را نیز به مخاطب معرفی می کند. عباس صفاری علاوه بر ترجمه این اشعار، ۱۶ طرح چوبنگاره خود را نیز به همراه این مجموعه به چاپ رسانده است.

پاک دامنی، عسل رود، ابیاتی از یک قصیده با قافیه «نون»، دشت المریا، خاطره سیلوس، شراب ماه، غیبت، باغ، در میدان جنگ، پوزش، غلام بچه، جنگ، هجویه، باران بر رودخانه، آینه اهدایی، دلبر، لک لک، گردو، باد، گرگ و میش، میهمانی در باغ و ... عناوین برخی از شعرهای این کتاب هستند.

این کتاب با ۱۴۹ صفحه، شمارگان ۷۰۰ نسخه و قیمت ۱۴ هزار تومان منتشر شده است.

کتاب دیگر جدید مجموعه «شعر جهان»، دفتر شعر «کِرم زنده در سیب جهان» اثر سَرگون بولُص شاعر عراقی است که توسط مریم حیدری ترجمه شده است.

این شاعر در سال ۱۹۴۴ در حبانیه واقع در ۸۰۰ کیلومتری بغداد متولد شده و در ۱۳ سالگی به همراه خانواده اش به کرکوک رفت. او از همان جا و همان سن، سرودن شعر را آغاز کرد. با وجود ترک کرکوک، رفتن به بیروت و سپس آمریکا و دیگر نقاط جهان، همچنان اشعار خود را در سال های بعد، با تصاویری از خیابان ها، تپه ها و رودها و پل های کرکوک سرود. این شاعر در سال ۱۹۶۶ با پای پیاده از راه صحرا به بیروت رفت و ترجمه شعر پرداخت. تد هیوز و آلن گینزبرگ از جمله شاعرانی هستند که او از آن ها ترجمه کرده است.

سرگون علاوه بر شعر و ترجمه اش، به نقاشی و نوشتن داستان کوتاه نیز اشتغال داشته است. او پیش از ترک کرکوک، به همراه دوستانش در سال ۱۹۶۴ گروه ادبی «جماعت کرکوک» را تاسیس کرد. این شاعر در سال ۲۰۰۷ به دلیل ابتلا به سرطان در شهر برلین درگذشت. مجموعه شعرهای این شاعر به این ترتیب اند: «رسیدن به شهرِ کجا»، «زندگی در نزدیکی آکروپلیس»، «اول و آخر»، «فانوس به دست در شب گرگان»، «خفته اگر در کشتی نوح باشی» و «استخوانی دیگر برای سگ قبیله» که سال ۲۰۰۸ و پس از مرگش چاپ شد. مجموعه داستان کوتاهش نیز در سال ۱۹۹۶ با عنوان «اتاق متروک» در برلین چاپ شد.

شعرهای کتاب «کرم زنده در سیب جهان» از ۴ مجموعه شعر سرگون بولص انتخاب شده اند.

عناوین برخی از شعرهای این دفتر عبارت اند از: لبخند، امروز صبح، نام، پس از راه ها، مرثیه خانه، درختی روبه روی خانه، پیرمردان چینی، گزارشی از جبهه، نجات دهنده، سنگ ریزه، خبرهایی از هیچ کس، اگر کلمات زنده بمانند، دریچه و ...

شعر «سنگ ریزه» را از این کتاب می خوانیم:

در روزِ پس از توفان

صبحی راکد، و در قعر جهان، اشکی یخ بسته

چون سنگ ریزه ای تنها.

تندباد، همه چیز را با خود می برد، نخل ها و خانه ها

قایق ها و دوچرخه ها و مناره ها، اما

سنگ ریزه همچنان برجا، با تلالویی محو

دست ابدیت، کله تاسش را برق انداخته

چون کفاش مخصوص خداوند:

حالا زیر پای توست، لهش کن اگر می خواهی، فشار بده محکم.

آن گاه، رد شو. نترس.

چیزی نیست جز سنگ ریزه ای میان سنگ ریزه های دیگر.

این کتاب هم با ۱۳۱ صفحه، شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان به چاپ رسیده است.