مدیریت امانت الهی است / اصول مدیریتی امام علی «ع» مترقی ترین علوم مدیریتی

سیدحسین علوی، فعال فرهنگی _ سیاسی استان، در یادداشتی اختصاصی به گلستان24، به موضوع «مدریت علوی» و مباحث مربوط به آن پرداخته است:

قسمت دوم:

« در همین آغازین،متذکر میشوم، بهره مندی از فرمایشات ارزشمند اهل بیت در خصوص مدیریت و ویژگیها و ارزشها و فرایندهای حاکم برآن، آنهم در قرنها پیش، به اندازه کافی در اختیار هست که اساتید و دانشجویان و نویسندگان ما را به هیجان و بهجتی برساند،بیش از هیجان واصله از عرایض اندیشمندان و متفکران معاصر دیروز و امروز و فردای غرب و شرق.

و اما در ادامه، در نگاه مولای متقیان امام على (علیه السلام) که اصول مدیریتی آن حضرت از مترقی ترین علوم مدیریتی به حساب می آید، مدیریت و مسئولیت امانتى است که به مدیر سپرده شده تا براى مدتى معین به عنوان امانتدارى در آن جایگاه انجام وظیفه کند و در این نگاه کسانى که با توجه به اصل امانت بودن مدیریت،  شایستگى‌ها و توانایى‌، مدیریت و مسئولیتى را مى پذیرند و نیز کسانى که چنین افرادى را انتخاب مى‌کنند، کار ارزشمندی انجام داده اند و بالعکس، مرتکب خیانت شده‌اند، این نوع نگاه به مسئولیت باعث مى‌شود که در انتخاب افراد براى مدیریت و یا هر شغل دیگر، شایسته‌سالارى مراعات گردد، و افرادى شایسته براى به دست گرفتن آنها انتخاب شوند.

امام على (علیه السلام) در نامه به اشعث بن قیس فرماندار آذربایجان ، امانت بودن مسئولیت و مدیریت را متذکر شده و مى فرماید:

و ان عملک لیس لک بطعمة و لکنه فى عنقک امانه(نهج البلاغه، نامه ۵) : (کارى که در دست توست ، طعمه نیست ، بلکه امانتى است بر گردن تو.)

 و به رفاعه، یکى دیگر از کارگزاران خویش مى‌فرماید:

و اعلم یا رفاعه ان هذه الامارة امانة فمن خانه فعلیه لعنة الله الى یوم القیامه(نهج السعادة فی مستدرک نهج البلاغه، ج۵، ص ۳۶): اى رفاعه! بدان که این امارت و مدیریت، امانتى است که هر کس به آن خیانت کند، لعنت خدا تا روز قیامت بر او باشد.

این فرمان سخت و پیچیده ای نبود ولی فقط خواص اندکی از مدیران حضرت توانستند بر این فرمان استوار باشند،نبود انسانهای متعهد و متخصص در طول دوران مشکل حاکمان بوده و هست،  امام علی‏(علیه السلام) در کارهای اجرائی کشور بعنوان حاکم اسلامی به میزان کافی (بجز اندک مدیران لایق) از نیروهای انسانی متعهّد و کارآمد برخوردار نبود،افرادی باتقوی و سالم در جمع یاران امام وجود داشتند، امّا بدرد مدیریت نمی خوردند، آینده ‏نگر و زیرک و با بصیرت و البته توانمند نبوده،به اصل امانت بودن مدیریت قائل نبودند و گاه سوء استفاده میکردند، در برابر خدمت به مردم و نظام اسلامی کوتاهی کرده و با تدبیر عمل نمی کردند.

لذا در نامه های متعدد به فرمانداران و استانداران خویش  متذکر این مهم میشده است که در نگهداری این امانت خیانت نشود.بعنوان مثال به  « اشعث بن قیس » ‌چنین می‌فرماید : «  از تو خواسته شده که نگهبان  آن (امانت)باشی و وظیفه نداری که در کار مردم به میل و خواسته شخصی خود عمل کنی و یا بدون ملاک معتبر و فرمان قانونی ، به کار بزرگی دست بزنی . اموالی که در دست توست از آن خداوند می‌باشد و تو خزانه دار آنها هستی تا آن را به من بسپاری،امیدوارم که برای تو بدترین فرمانرواها نباشم . (نهج البلاغه - نامه ۵ - ترجمه محمد دشتی)

لذا جامعه اسلامی چون جمهوری اسلامی ایران، میبایست از آغازین دوران شروع تربیت کودکان، مبادرت به آموزش های عمیق و موثر برای تربیت نسل مدیران آینده بنماید که مدیرانش واجد ویژگیهایی در تراز ارزشهای نظام گردند و برای مدیران فعلی نیز نسخه ای شفابخش بپیچد که امانتدار خوبی باشند و از فرصت مدیریت به نحو شایسته در جهت خدمت بهره گیرند و با متخلفین برخورد نماید.