بایسته های اخلاق فردی و اجتماعی مدیران علوی

سیدحسین علوی، فعال فرهنگی _ سیاسی استان، در یادداشتی اختصاصی به گلستان24، به موضوع «مدریت علوی» و مباحث مربوط به آن پرداخته است:

قسمت نهم:

بایسته های اخلاق فردی و اجتماعی مدیران علوی

« خودسازی مدیران: امام علی (علیه السلام) می فرماید: «هر کس خود را پیشواى مردم نمود باید قبل از آموختن به دیگران به تعلیم نفس خویش بپردازد و قبل از تأدیب زبانش به ادب کردن باطنش اقدام نماید و تعلیم کننده ی نفس خویش و ادب کننده ی آن، جهت تکریم و احترام سزاوارتر است از کسى که تعلیم دهنده مردم و ادب کننده آنهاست.» (نهج البلاغه. حکمت ٧٣)

خود پسندی و عجب مدیر: «از خود پسندی بپرهیز و دوری گزین. از تکیه به چیزی که تو را به عُجب وا دارد دروی کن و بپرهیز از این که دوست داشته باشی که مردم تو را بستایند؛ زیرا این حالت از مهم­ترین فرصت­های شیطان است.» (نهج البلاغه. نامه ۵۳)

ساده زیستی  و دوری از تجمل گرایی مدیران: امام على (علیه السلام) خطاب به مردم کوفه فرمود:من در شهر شما با مختصر توشه و وسائل زندگى وارد شدم، اگر به هنگام خارج شدن از شهر شما بیش از آنچه که با خود آورده ام ببرم خیانتکار خواهم بود.( بحارالانوار، ج ۴۰، ص ۳۲۷ و ۳۲۵.)

مردم داری مدیران: امام علی (علیه السلام) می فرمایند:«با مردم فروتن باش، نرمخو و مهربان باش، گشاده رو و خندان باش. در نگاه هایت و در نیم نگاه و خیره شدن به مردم، به تساوی رفتار کن، تا بزرگان در ستمکاری تو طمع نکنند و ناتوان ها در عدالت تو مایوس نگردند، زیرا خداوند از شما بندگان درباره اعمال کوچک و بزرگ، آشکار و پنهان خواهند پرسید، اگر کیفر دهد شما استحقاق بیش از آن را دارید، و اگر ببخشد از بزرگواری اوست.»( نهج البلاغه، نامه ۲۷)

قلبت را مملوّ از رحمت و دوستی ولطف به مردم نما، و مبادا نسبت به آنان همچون جانور درنده بوده و خوردنشان را غنیمت شماری؛ چراکه آنان دو دسته­اند: یا برادر دینی تو هستند و یا در آفرینش همانند تو می­باشند.» (نامه ۵۳)

 گشاده رویی و شرح صدر: امام علی (علیه السلام):«با مردم، به هنگام دیدار و در مجالس رسمی و در مقام داوری، گشاده رو باش و از خشم بپرهیز، که سبک مغزی، به تحریک شیطان است، و بدان! آنچه تو را به خدا نزدیک می سازد، از آتش جهنم دور، و آنچه تو را از خدا دور می سازد، به جهنم نزدیک می کند.» ( نهج البلاغه، نامه ۷۶)

 عدالت ورزی :حضرت در نهج البلاغه می فرمایند: « در اجرای عدالت گشایش است و اگر کسی از عدل به تنگ آید‏، ستم را سختتر یابد.»( نهج البلاغه،خطبه۱۵)

و در بیانی دیگر می فرمایند: « آنچه بیشتر، دیده والیان(مدیران) بدان روشن است، برقراری عدالت در شهرها و روستاهاست.»( نهج البلاغه‏،نامه۵۳)

عفو و گذشت و مدارا با عموم جامعه: امام علی (ع) می فرمایند: « ای مالک از گناهان مردم درگذر، چنانچه دوست داری خدا گناهانت را بر تو ببخشاید و عفو فرمایید، چه تو برتر آنی و آن که بر تو ولایت دارد از تو برتر است و خدا از آن که تو را ولایت دارد، بالاتر…»(نامه ۵۳)

 ارتباط نزدیک با مردم: مدیر اسلامی باید در دسترس همگان باشد و مردم بتوانند به راحتی با مدیر خود ملاقات کنند. حضرت علی (ع) در این مورد به مالک اشتر توصیه می فرمایند: « ای مالک، خود را زیاد از رعیت پنهان مکن که پنهان شدن والیان از رعیت، نمونه ای است از تنگ خویی و کم اطلاعی در کارها، چون نهان شدن از رعیت، والیان را از دانستن آنچه بر آنان پوشیده است، باز می دارد.»(نامه ۵۳)

) اولویت بندی اشتغالات: یعنی در زیادی کارها با یک  برنامه ریزی و تقسیم کار، اقدام به کادرسازی و پرورش نیرو و واسپاری امور نمایند. در این باره حضرت امیرالمومنین علی (ع) به مالک اشتر می فرمایند: « بر سر هر یک از کارهایت مهتری از آنان بگمار که نه بزرگی کار، او را ناتوان سازد و نه بسیاری آن، وی را پریشان.»(نامه ۵۳)

 اطاعت الهی و تحصیل خشنودی خداوند: یعنی مدیر غضب خداوند مدنظر داشته و از او اطاعت کند. حضرت علی (ع) در این مورد میفرمایند: « مطیع مافوق بودن نباید منجر به معصیت خداوند گردد.»( نهج البلاغه،قصارالحکم،شماره۱۶۵)

عدم ترس از برکناری: یعنی اگر مدیر به هر دلیلی به سمتی پایین تر تنزل پیدا کرد،  وضع موجود را بپذیرد. حضرت علی (ع) در این خصوص می فرمایند:« نباید بر آنچه از دست داده اید تاسف بخورید»( نهج البلاغه‏، نامه ۴۷)

حفظ و حراست از بیت المال و ارزشهای اسلامی: نباید اموال بیت المال را در راه نفع شخصی به کار ببرد. در این مورد حضرت امیرالمومنین علی (ع) می فرمایند: « به خدا سوگند، اگر ببینم آن بیت المال به مهر زنان یا بهای کنیزکان رفته باشد، آن را باز می گردانم، که در عدالت گشایش است و آن که عدالت را تحمل نکند، ستم را هرگز تحمل نخواهد کرد.»