فرق ناشران ایرانی و رقیب فرانسوی +عکس

به گزارش گلستان 24، در حالی که نمایشگاه کتاب در کش و قوس بالا بردن آمار فروش توسط ناشران داخلی بود و مسئولان نیز به حضور جمعیت قابل توجه در نمایشگاه و تعداد کارت کشیدن‌هایشان اکتفا می‌کردند، هدف اصلی یک نمایشگاه کتاب به باد فراموشی سپرده می‌شود: تبادل تجربه‌های فرهنگی.
 

البته برای چنین موضوعی بخش بازار جهانی کتاب تعبیه شده بود و چند کشور به نمایندگی از کلیت صنعت نشر خود، صاحب غرفه‌ای در نمایشگاه بودند. برخی نمایشگاه را جدی گرفته و غرفه‌ای درخور توجه تهیه کرده و برخی به فراخور استقبال مخاطب، به یک محدوده کم اکتفا کرده بودند. در این میان غرفه کشور فرانسه از غرفه‌های شاخص بخش بازار کتاب بود که بیشتر مورد استقبال علاقه‌مندان به زبان فرانسوی و تا حدودی دوستداران تحصیل در این کشور مواجه شد.
 

غرفه فرانسه از سه بخش کتاب‌های عمومی، کودک و آموزش زبان فرانسه تشکیل شده بود. کتاب‌های آموزشی به سبب اهمیت بیشتر برای مخاطبان در دسترس‌تر است و نکته قابل تامل طراحی گرافیکی جلد این آثار است که به شکل شاخص فرهنگ فرانسوی را مطرح می‌کند. انتخاب رنگ‌ها و عکس‌ها و فونت‌ها همگی القاگر فضای شادی است که به حساب کشوری به نام فرانسه زده می‌شود. استفاده از رنگ‌های شاد در راستای جلوه آفتابی بودن کشور فرانسه، لبخندهای ملیح روی صورت افراد روی جلد و انتخاب عناوین عامه‌پسند، روش‌هایی است که ناشر فرانسوی برای جلب مخاطب خارجی خود بهره می‌برد.
 

در مقابل کتاب‌های آموزشی ایران که توسط بنیاد سعدی طراحی شده‌اند فاقد هر کدام از این المان‌های بصری هستند.

برخلاف غرفه آلمان که تنها به طیف کودک پرداخته بود، غرفه فرانسه قفسه‌ای برای کتاب‌های مختص نوجوانان مهیا کرده بود. رویه فرانسه در طراحی کتاب کودک همانند رویه آلمان است که از ابعاد بزرگ برای نزدیکی بیشتر کودک به کتاب استفاده کرده است، وزن کم آن که توانایی حمل کتاب را به کودک می‌دهد و در نهایت جنس کاغذ به نحوی است که به راحتی پاره نمی‌شود و در صورت نقاشی کردن کودک به والدین قابلیت پاک کردن و تمیز نگهداشتن آن را می‌دهد.
 

اما در بخش کتاب‌های نوجوانان رویه کاملاً متفاوت است و به این مساله توجه شده است که نوجوان دیگر ذهنیت کودکانه سابق را ندارد. دیگر از آن شلوعی طراحی روی جلد خبری نیست و به جای ترکیب‌های گرافیکی، رسیدن به یک عنصر هنری بیش از پیش مدنظر طراح قرار گرفته است. نکته‌ای که در مورد کتاب‌های نوجوانان در ایران نادیده گرفته می‌شود. در ایران کتاب نوجوانان یا مملو از رنگ‌های تند و شلوغ است یا آنکه از هیچ عنصر بصری بهره نمی‌برد؛ به جز معدود آثار موجود در بازار.
 

حفظ فضای خالی روی جلد برای ایجاد تمرکز نوجوان روی انتخاب کتاب مدنظر، الگویی است که از لحاظ روانی می‌تواند به حفظ مخاطب کتاب کمک کند. صفحه‌آرایی کتاب‌ها نیز به نحوی است که مخاطب کتاب را راحت‌تر بپسندد. برای مثال ناشران در انتخاب فونت مناسب و اندازه آن با وسواس و دقت خاصی پیش رفته‌اند و این در حالی است که در ایران برای بالا بردن کتاب از اندازه فونت بزرگ استفاده می‌شود که زیبایی نوشتار را مخدوش می‌کند. همچنین برخلاف کتاب‌های ایرانی که از حاشیه‌های وسیع استفاده می‌شود، در کتاب‌های فرانسوی حاشیه به نفع متن کاسته می‌شود و در نهایت کتاب کوچک‌تر و قطع آن به شکلی در می‌آید که مخاطب بتواند هر جا از کتاب استفاده کند.
 

در قسمت کتاب‌های عمومی تمرکز غرفه بر آثار ادبی بود و از کتاب‌های تخصصی یا کتاب‌های فلسفه، نقد ادبی و ... خبری نبود. دامنه تاریخی کتاب‌ها نیز از عصر رئالیسم و رومانتیسیم و کمدی‌های مولیر تا عصر حاضر را شامل می‌شد و به نوعی قفسه کتاب‌های تاریخ ادبیات فرانسه را در معرض نمایش علاقه‌مندان قرار می‌داد که می‌تواند انتخاب مناسبی برای معرفی ادبیات یک کشور به مخاطب باشد.
 

اما نکته قابل توجه در کتاب‌های موجود قطع آنان است. تمامی کتاب‌ها در یک قطع خاص - رقعی - منتشر شده‌اند که قابلیت حمل کتاب در جیب را می‌دهد. کاغذ کتاب‌ها به شدت سبک است و به سبب چگالی خاص کتاب، حجم وسیعی نیز اشغال نمی‌کند.
 

طراح گرافیکی آثار فرانسوی به شکل قابل تاملی به اصول نقاط طلایی توجه کرده است.. چینش عناوین کتاب‌ها روی جلد به نحوی است که با نقاط طلایی طلاقی داشته باشد و در نتیجه توجه بیشتری به آن معطوف می‌شود. تصویر انتخابی نیز بسیار ساده است و به گونه‌ای است که فضاهای سفید را حفظ کند و آن نقاط طلایی را به ضرر عنوان مخدوش نکند.
 

این تنها بخشی از کیفیت آثار فرانسوی است که از منظر بصری قابل تامل‌اند. نکات مهمی در حروف‌چینی و صفحه‌آرایی نیز وجود دارد که از حوصله این متن خارج است. همچنین مساله محتوا و جذابیت ادبی برای جلب مخاطب نیز نکته‌ای است که مستلزم گفت‌وگو با اهل فن است. با این حال حضور ناشران داخلی و بررسی ابعاد نشر کشور فرانسه به عنوان یکی از موفق‌ترین‌ها در حوزه نشر، می‌تواند وضعیت کتاب در ایران را بهبود بخشد.