جای خالی «نوروز» در فرهنگ اقوام/ گله غرفه داران از بازار کساد

جشنواره فرهنگ اقوام ایران‌زمین که از سال ۱۳۸۴ در گلستان آغاز به کارکرده حالا پس از گذشت یک دهه تجربه‌اندوزی در حالی وارد برگزاری دهمین دوره خود شد که قرار بود با حضور سفرای کشورهای مختلف و به‌صورت بین‌المللی برگزار شود.

به گزارش گلستان24، جشنواره‌ای که پیش از آن در دوره هشتم با حضور ۱۲ سفیر از کشورهای فرانسه، قرقیزستان، تاجیکستان، اتریش، برزیل، کرواسی، افغانستان، اندونزی، آذربایجان، آلمان، اسپانیا و پاکستان و در دوره نهم با حضور هفت سفیر از کشورهای پاکستان، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، قرقیزستان، عراق و هند برگزارشده بود در دهمین دوره خود که عنوان بین‌المللی نیز به آن اضافه‌شده بود تنها شاهد حضور سه سفیر از تاجیکستان، افغانستان و هند بود.

استقبال سرد اهالی گلستان و حضور کمرنگ سفرا در آئین افتتاحیه در حالی رخ داد که ابراهیم کریمی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان در نشست خبری در نخستین روز از دی‌ماه امسال وعده داده بود این جشنواره با سفرا و رایزنان فرهنگی بسیاری از کشورها و به‌ویژه کشورهای آسیای میانه و با حداقل نقاط ضعف دوره‌های گذشته برگزار شود.

هرچند کریمی وعده داده بود دهمین دوره این جشنواره بین‌المللی و نمایشگاه صنایع‌دستی آن‌هم ملی برگزار می‌شود اما سومین روز از برگزاری این جشنواره با ضعف‌هایی همراه بود که نشان می‌داد از کیفیت جشنواره کاسته شده است.

حضور پررنگ قوم سیستانی و جای خالی اعراب خوزستان

ترافیک سنگین و کسل‌کننده، بی‌برنامگی در هدایت خودروها به پارکینگ، بسته بودن درب دوم نمایشگاه درحالی‌که خودروها توسط نیروهای امنیت به آن سمت هدایت می‌شدند چیزی بود که در نگاه اول به چشم می‌خورد. از سوی دیگر بخش عمده فضای نمایشگاه در اختیار اقوام سیستانی بود و خبری هم از اعرابی که سال های گذشته چادرهای خود را در حیاط برپا می کردند نبود، در حالی که قرار بود تمام اقوام کشور حضور داشته باشند.

مانند سال گذشته «بوهون» ایل قشقایی (سیاه‌چادر) که سوغات، پوشاک و زیورآلات این قوم عشایری را عرضه می‌کرد، نخستین سیاه‌چادر برپاشده در محوطه نمایشگاه دائمی گرگان بود.

بوی آش محلی زنان اردبیل، نوی نان داغ زنان عشایر خراسان رضوی (مشهد مقدس)، طعم خوش بورک، به شمه و بلماق زنان و مردان ترکمن و کشک و دوغ عشایر کرمانج و «برزک دوزی» های خوش‌رنگ و نگار (جلو دری) حال و هوای خاصی به این سمت راست محوطه نمایشگاه بخشیده اما حضور پررنگ سیستانی‌ها و اجرای رقص آئینی این قوم (چوب بازی) فرصت کافی برای دیده شدن سایر سیاه‌چادرها را به بازدیدکنندگان نمی‌دهد.

بازار کساد نمایشگاه ملی صنایع‌دستی

سالن اصلی نمایشگاه به غرفه‌های صنایع‌دستی اختصاص‌یافته، راهروهای سالن مملو از بازدیدکننده است و در نگاه اول به نظر می‌رسد هنرمندان گلستانی تنها شرکت‌کنندگان این نمایشگاه ملی صنایع‌دستی هستند.

غرفه نگارگری و مینیاتور گلستان غرفه خلوتی به نظر می‌رسد، با آقای احمدی و شاگردانش گپ و گفت کوتاهی دارم.

احمدی بابیان اینکه در هر ۱۰ دوره جشنواره حضورداشته‌ام گفت: این دوره از جشنواره با نقاط ضعف کمتری همراه بوده است.

وی افزود: هرچند عده‌ای از غرفه داران از مناسب نبودن شرایط فروش ناراضی هستند اما من به شرایط اقتصادی کشور می‌اندیشم و این دوره از جشنواره را با دوره‌های گذشته مقایسه می‌کنم.اینکه در چنین شرایطی مدیرکلی جسارت برگزاری جشنواره را دارد، یک نقطه قوت برای استان گلستان محسوب می‌شود

وی ادامه داد: اینکه در چنین شرایطی مدیرکلی جسارت برگزاری جشنواره را دارد، یک نقطه قوت برای استان گلستان محسوب می‌شود.

اما در آن‌سوی دیگر سالن سفالگر اهل خوزستان نه‌تنها نقطه قوتی در این دوره از نمایشگاه نمی‌بیند بلکه معتقد است، شرایط فروش نه‌تنها رضایت‌بخش نیست بلکه ناامیدکننده است.

خانم غلامی شمس  اظهار کرد: بازدید از نمایشگاه بی‌نظیر است و گلستانی‌ها با حضور پرشور و برخوردهای گرم و صمیمی خاطره خوشی برای هنرمندان سایر استان‌ها رقم‌زده‌اند اما شرایط فروش نه‌تنها رضایت‌بخش نیست بلکه ناامیدکننده است.

وی تصریح کرد: تا این لحظه که سه شب از نمایشگاه و جشنواره می‌گذرد حتی نتوانسته‌ایم به میزان هزینه سفر و اسکان در گلستان فروش داشته باشیم.

وی که برای نخستین بار در جشنواره فرهنگ اقوام در گلستان حضور یافته، خاطرنشان کرد: قطعاً هنرمندان سایر استان‌ها برای دوره بعدازاین نمایشگاه استقبال نخواهند کرد.

این هنرمند ادامه داد: غرفه کرمان و خاتم‌کاری اصفهان تا این لحظه حتی یک ریال هم فروش نداشته‌اند و شرایط اسکان هم رضایت‌بخش نبود.

وی اضافه کرد: هنرمندانی که سال‌های گذشته در این جشنواره و نمایشگاه شرکت کرده بودند از شرایط اسکان راضی بودند اما امسال نه‌تنها اسکان داده نشدیم بلکه مبالغ پیشنهادی اداره کل میراث فرهنگی گلستان باقیمت واقعی متفاوت بود.

غلامی شمس بیان کرد: میراث فرهنگی پیشنهاد اسکان هشت‌نفره با شبی ۵۰ هزار تومان دریکی از مهمان‌پذیرهای گرگان را مطرح کرده بود که درنهایت سه هنرمند با شبی ۳۰ هزار تومان اسکان یافتیم.

نمایشگاهی بومی با عنوان ملی

نارضایتی از کسادی بازار غرفه داران و شرایط اسکان هنرمندان تمام ماجرای این نمایشگاه نبود و بازدیدکنندگان هم از قیمت‌های بالای صنایع‌دستی ناراضی بودند.

یکی از بازدیدکنندگان  گفت: تقریباً تمام ۹ دوره گذشته این جشنواره را به خاطر دارم اما به نظر می‌رسد این دوره فقط با تبلیغات کذایی بازدیدکنندگان را جذب کرده است.

امیر علمشاهی افزود: تقریباً بیش از سه‌چهارم غرفه‌ها متعلق به هنرمندان گلستانی است اما این نمایشگاه در خبرها به‌عنوان نمایشگاه ملی معرفی شد.

وی بابیان اینکه بسیاری از صنایع‌دستی عرضه‌شده در نمایشگاه تولیدات هنرمندان صنایع‌دستی نیست، اظهار کرد: به‌عنوان‌مثال شهر علی‌آباد دارای کارگاه مسگری نیست اما غرفه فروش ظروف مسی به نام هنرمندان این شهرستان در نمایشگاه دایر است.

شهر علی‌آباد دارای کارگاه مسگری نیست اما غرفه فروش ظروف مسی به نام هنرمندان این شهرستان در نمایشگاه دایر استوی از جای خالی برخی از هنرمندان صنایع‌دستی استان مانند قوم کتول گلایه کرد و ادامه داد: بی‌نظر می‌رسد بی‌مهری‌ها و بی‌نظمی‌های دوره گذشته باعث شده خیلی از هنرمندان در این نمایشگاه حضور نیابند.

علمشاهی به قیمت بالای برخی از تولیدات عرضه‌شده در نمایشگاه اشاره و تصریح کرد: قدرت خرید مردم استان پایین است و با یک نگاه گذرا هم می‌توان دریافت که تقریباً ۸۰ درصد از بازدیدکنندگان حتی یک ریال هم از نمایشگاه خرید نکرده‌اند و با دست‌خالی از سالن خارج می‌شوند.

هرچند بازار فروش غرفه داران صنایع‌دستی کساد بود اما در آن‌سوی دیگر سالن که جشنواره موسیقی برپا بود بازار هنرمند و تشویق حضار گرم بود.

نه‌تنها از صندلی‌های خالی روز افتتاحیه جشنواره خبری نبود بلکه تعداد زیادی در راهروها ایستاده و هنرمندان را تشویق می‌کردند و عروسی آئینی اهالی روستای حسین‌آباد کال پوش از استان سمنان و اجرای هنرمندان موسیقی کتول و مازنی موردتوجه و تشویق بی‌وقفه حضار قرار گرفت.

سفره هفت‌سین پهن نشد

۴۵ غرفه سوغات استان‌ها و ۱۴ روستای هدف گردشگری گلستان هم در سومین روز با فروش و بازدید خوبی همراه بود.

هرچند جشنواره فرهنگ اقوام ایران‌زمین که نخستین بار در سال ۱۳۸۴ در تالار فخرالدین اسعد گرگانی برگزار شد ازنظر کمیت در دهمین دوره با پیشرفت‌های زیادی همراه بود اما در این دوره نه خبری از برگزاری آئین نوروز در اجرای گروه‌های موسیقی و روستاهای هدف گردشگری خبری بود و حتی سفره هفت سین هم پهن‌نشده بود.

تنها محور این دوره در اجرای نوروز خوانی مازنی‌ها در مراسم افتتاحیه خلاصه‌شده بود؛ از سوی دیگر خیلی از قوم‌های مختلف ازجمله اعراب خوزستان و کردهای کرمانشاه هم برخلاف دوره‌های گذشته حضور نیافتند و حضور سفرا و رایزنان فرهنگی کشورها نیز نسبت به دو سه دوره قبل کمتر شد تا نشان‌دهنده ضعف‌های کیفی این دوره از جشنواره باشد.

عکس: راحله حصاری

منبع: مهر