طرح تلخی که آب‌شیرین گلستان را شور می‌کند
صدای بیل‌های مکانیکی قطع شده اما درختان منطقه ابر همچنان زخم خورده از طرحی هستند که قرار است آب شیرین چهارمین استان خشک کشور را در سکوت مطلق مسئولان گلستانی، به استان همجوارش ببرد.
منطقه ابر تشکیل‌شده از گونه‌های جانوری به‌جامانده دوران سوم زمین‌شناسی که درختانی منحصربه‌فردی همچون راش، بلوط، توسکا، سرخدار و ... را در درون خود نگه‌داری می‌کند. درختان این منطقه که به جنگل‌های هیرکانی معروف است این روزها شاهد طرحی است که حیاتش را با چالش روبه‌رو کرده است.
به گزارش گلستان24، تخریب حدود پنج هکتار از این جنگل به بهانه انتقال آب سرچشمه‌های زرین گل به شاهرود اتفاقی عجیب در کشور است چراکه قرار است چشمه‌های آب چهارمین استان خشک کشور و نخستین استان خشک شمال کشور را به استان همسایه‌اش منتقل کنند.
البته این طرح بیش از یک دهه پیش مطرح شد و اکنون در حالی رو به اتمام است که گلستان سخت‌ترین روزهای آبی خود را طی می‌کند.
به گفته مسئولان و مجریان طرح انتقال آب از استان گلستان به شاهرود در سال ۱۳۷۸ مطابق توافق انجام‌شده بین آب منطقه‌ای گلستان و سمنان آغاز شد و حالا درحالی‌که حدود پنج هکتار جنگل را تخریب کرده‌اند و برای این طرح راه‌های مختلف ایجاد کرده‌اند. تنها پنج درصد این پروژه باقی‌مانده است.
در این میان مسئولان و مدیران سمنانی که خلاف مدیران گلستانی از ابتدا محکم پای این طرح ایستاده‌اند و خواستار اجرای بی‌چون‌وچرای آن هستند، می‌گویند این طرح در دو فاز از سال ۱۳۸۷ به اجرا گذاشته‌شده و پس از یک وقفه سه‌ساله، مجری مطابق طرح پیش رفته و هم‌اکنون این پروژه با حدود ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی مراحل پایانی خود را پشت سرمی گذارد.
سکوت عجیب مسئولان درباره سرنوشت تلخی که در انتظار استان است باعث شد تا مردم منطقه خود برای سرنوشت خود اقدام کنند و به همین دلیل ستاد مردمی حمایت از چشمه‌های زرین گل شکل گرفت.
نخستین اعتراضات اعضای ستاد مردمی بازگشت سرچشمه‌ها مردادماه امسال با حضور جمع کثیری از اهالی روستاهای کتول و فندرسک در مسجد امام حسین (ع) خارکلاته علی آبادکتول انجام شد و حدود دو ماه بعد نمایندگان وزارت نیرو و مدیران شهرستان‌های شاهرود و علی‌آباد را به منطقه پونه آرام در جنگل ابر و سرچشمه‌های آب در ارتفاعات کشاند.
بازدیدی که مهر تائید به خبر تخریب حدود پنج هکتار از اراضی جنگل ابر و قطع درختان بلوط کوهی، ممرز، افرا شیروار، توسکا و صد البته سرخدار می‌زد و تأثیر منفی بر گونه‌های گیاهی (فلور) و جانوری (فون) و همچنین کیفیت خاک منطقه و افزایش پتانسیل فرسایش خاک را تأیید می‌کرد.
تأیید تنش آبی گلستان و ممنوعیت انتقال آب از آن
در پی اعتراضات اعضای ستاد مردمی بازگشت سرچشمه‌های زرین گل و ورود دادستان گلستان به این ماجرا این پروژه انتقال آب متوقف‌شده است و اعضای ستاد مردمی در مقابل سکوت برخی از مسئولان و متولیان همچنان پیگیر هستند.
دبیر ستاد مردمی بازگشت سرچشمه‌های زرین گل به دلایل مخالفت با اجرای این پروژه اشاره کرد و به خبرنگار مهر گفت: برابر مستندات وزارت نیرو، استان سمنان به‌هیچ‌وجه نه‌تنها با چالش آبی مواجه نیست بلکه مشکل آب هم ندارد.
عیسی اسفندیاری افزود: در بازدید میدانی هیئت کارشناسی وزارت نیرو در مهرماه امسال به‌طور کامل مشخص و تأیید شد که هم‌اکنون آب چشمه‌های قطری و شاه‌پسند در ارتفاعات ابر برای کشاورزی و توسعه باغات منتقل‌شده است نه برای شرب.
وی ادامه داد: این در شرایطی است که طبق گزارش وزارت نیرو در فروردین‌ماه امسال، استان گلستان جزء چهار استان اول کشور به لحاظ تنش آبی است و طبق قوانین خود وزارت نیرو انتقال آب از حوضه‌ای که خودش دچار تنش شدید آبی است به حوضه دیگر ممنوع و غیرقانونی است.
وی تصریح کرد: ازنظر زیست‌محیطی، برابر استاندارد فائو، محدودیت شرب برای دام و کشاورزی از ec حدود سه هزار شروع می‌شود درحالی‌که مطابق سنجش انجام‌شده از سوی آب منطقه‌ای گلستان در مهرماه امسال ec رودخانه زرین گل حدود چهار هزار و ۸۰۰ اعلام‌شده است.
اسفندیاری به تبعات این انتقال اشاره و خاطرنشان کرد: این موضوع در شرایطی رخ‌داده که تنها بخشی از این پروژه در سال گذشته به بهره‌برداری رسید و با انتقال بخش اصلی آب چشمه‌های شیرین زرین گل به شاهرود، فاجعه در انتظار این منطقه خواهد بود.
ec رودخانه زرین گل حدود چهار هزار و ۸۰۰ اعلام‌شده و شوری چشمه در این منطقه پنج برابر دریا خزر و یک‌پنجم دریاچه ارومیه است و اگر این پروژه ادامه یابد آب شیرین منطقه قطع‌شده و رودخانه زرین گل به ارومیه دوم تبدیل می‌شود
وی بابیان اینکه در این منطقه دو چشمه آب شیرین و شور وجود دارد که ترکیب آن‌ها در منطقه علی‌آباد سرریز می‌شود، یادآور شد: هم‌اکنون میزان شوری چشمه شور در این منطقه پنج برابر دریا خزر و یک‌پنجم شوری دومین دریاچه شور جهان یعنی دریاچه ارومیه است و در صورت ادامه این پروژه آب شیرین منطقه قطع‌شده و رودخانه زرین گل به ارومیه دوم تبدیل می‌شود.
وی بابیان اینکه کمبود شدید آب در منطقه کتول و فندرسک در گلستان احتمال تنش اجتماعی بین دو استان را بالابرده است، به خواسته‌های اساسی این ستاد مردمی اشاره کرد و گفت: تعیین مرز جغرافیایی استان که از سال ۹۱ به دستور وزیر محترم کشور باید انجام می‌شد و تاکنون مسکوت ماند و منطقه ابر را به حیاط‌خلوتی برای تعدی برخی از افراد ذی‌نفع تبدیل کرده است، باید در دستور کار قرار گیرد.
دبیر ستاد مردمی بازگشت سرچشمه‌های زرین گل با تأکید بر اینکه خواستار اجرای تمام و کمال قانون هستیم، ادامه داد: لغو طرح انتقال آب از داخل جنگل دیگر خواسته ستاد مردمی است چراکه برابر مستندات در سالی که این مصوبه تصویب‌شده است (سال ۱۳۷۸) آورد سالیانه رودخانه زرین گل ۷۹ میلیون مترمکعب بوده اما اکنون این آورد به ۲۷ میلیون کاهش پیداکرده و اندک آب باقی‌مانده سهم طبیعت است و حیات بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه سرخدار جهان رو به خطر انداخته است.
این طرح که از ابتدا با تفاهم آب منطقه‌ای انجام شد اکنون نیازمند پیگیری‌های این دستگاه است. اما در اقدامی جالب‌توجه مسئولان آب منطقه‌ای و استانداری گلستان پاسخ مناسبی به مطالبات اعضای ستاد مردمی بازگشت سرچشمه‌های زرین گل نمی‌دهند. برای پیگیری رسانه‌ای به آب منطقه گلستان مراجعه کرد اما نظری مدیرعامل این دستگاه در پاسخ به سؤالات کتبی در جمله‌ای کوتاه عنوان کرد که «مصاحبه‌ای انجام نمی‌دهم».
معاون سیاسی استانداری گلستان هم حاضر به پاسخگویی نشد تا این سؤال ایجاد شود که آیا فشار سیاسی خارج از استان جلوی اقدام و حتی پاسخگویی مسئولان را گرفته است یا خبر؟ سؤالی که در صورت مثبت بودن پاسخ آن این شائبه را ایجاد می‌کند مسئولان گلستانی پست و سمت محدود و اکنون خود را به آینده ساکنان گلستان و حتی فرزندان خود ترجیح داده‌اند.
از محیط‌زیست گلستان استعلام نگرفته‌اند
در میان سکوت غیرمسئولانه مدیران گلستانی به سراغ محیط‌زیست گلستان رفتیم تا درباره استعلامات محیط زیستی این طرح جویا شویم.
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط‌زیست استان گلستان بابیان اینکه تاکنون هیچ استعلامی از محیط‌زیست گلستان در خصوص این انتقال گرفته نشده، گفت: انتقال آب به شاهرود توسط دو پروژه مجزا صورت می‌گیرد که یکی انتقال آب از سرچشمه‌های قطری و دیگری زرین گل است.
سید مجتبی حسینی افزود: طرح نخست مطالعات و ارزیابی زیست‌محیطی رادار است و پس از انجام اصلاحات اجرایی و عملیاتی شد اما تاکنون استعلامی برای پروژه انتقال آب از سرچشمه‌های زرین گل از محیط‌زیست صورت نگرفته است.
وی ادامه داد: با پیگیری‌های محیط‌زیست گلستان پروژه انتقال آب از سرچشمه‌های زرین گل متوقف‌شده و تصمیم‌گیری برای ادامه و یا توقف کامل این پروژه به بازدید میدانی و تشکیل جلسه مشترک منابع طبیعی، آب منطقه‌ای و محیط‌زیست موکول شده است.
وی متذکر شد: قطعاً سازمان حفاظت از محیط‌زیست با رعایت و تأمین نیاز آبی زیستگاه‌ها بر اساس حجم آب شیرین سرچشمه‌ها با اجرای این طرح موافقت خواهد کرد.
تأکید بر تأثیرات منفی انتقال آب
معاون نظارت و پایش سازمان محیط‌زیست اعلام نظر نهایی در خصوص این پروژه را به تصمیم‌گیری ستاد مشترک منوط کرد ولی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستانگفت: مدیریت جنگل ابر با منابع طبیعی استان سمنان است اما سرچشمه‌های زرین گل در حوزه آبریز استان گلستان قرار دارد.
ابوطالب قزلسفلو افزود: زمانی که انتقال آب حوزه‌ای انجام می‌شود ازنظر هیدرولوژیکی بر پتانسیل‌ها و فعالیت‌های اقتصادی و همچنین زیست‌محیطی آن منطقه تأثیر می‌گذارد.
وی بابیان اینکه در صورت انتقال خاک و گونه‌های جنگلی منطقه آسیب می‌بینند، ادامه داد: به علت وجود چشمه شور در حوزه آبریز زرین گل اختلاط آب‌شور و شیرین در صورت انتقال انجام نمی‌شود و به همین دلیل بر کیفیت و کمیت آب منطقه تأثیر می‌گذارد.
وی اضافه کرد: با انجام حدود پنج کیلومتر جاده‌سازی جدید در جنگل ابر به دلیل شیب تند منطقه، رانش، لغزش و حرکت توده‌ای خاک و همچنین آسیب و تخریب پوشش گیاهی دور از انتظار نیست.
وی متذکر شد: هرچند پروژه انتقال در حوزه مدیریت ما انجام‌نشده اما به دلیل حساسیت‌های مردمی، گزارش‌های کارشناسی به سازمان مرکزی ارسال‌شده است.
شمارش معکوس برای آخرین نفس یا ادامه حیات جنگل ابر آغازشده و پروژه انتقال آب از سرچشمه‌های زرین گل به شاهرود تنها کمتر از دو کیلومتر تا پایان عملیات اجرایی فاصله دارد.
با یاری طبیعت و برف و کولاک فعلاً عملیات اجرایی متوقف‌شده است. اما آنچه خواست مردم منطقه است نه مخالفت با اجرای این طرح بلکه اجرای بی‌چون‌وچرای قانون است.
قانونی که برای حفظ آینده کشور در نظر گرفته‌شده و بر اساس قرار است نظم و امنیت در کشور ایجاد شود.
خبرنگار: زهرا بهرامی/مهر
ارسال نظر