فاضلاب و زباله پاشنه آشیل ماسوله گلستان

به گزارش گلستان ۲۴؛ روستای فارسیان قانچی در شرق استان گلستان از توابع بخش چشمه ساران شهرستان آزادشهر در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی آزادشهر و ۹۰ کیلومتری شهر گرگان، محصور در دل کوه با خانه‌ هایی پلکانی، پنجره‌ هایی به رنگ آبی تیره و گلدان‌های شمعدانی است که معصومانه پشت پنجره بر لب طاقچه جا خوش کرده‌اند و صفا و صمیمیت کوچه‌ پس‌ کوچه‌های پرشیب بر زیبایی روستا می افزاید.

این روستا در کوهستانی پوشیده از جنگل قرار گرفته که با درختان سرسبز بلوط و افرا منظره زیبایی به خود گرفته است و وقتی در مسیر جاده اش قرار می گیری، پیچ‌های پی در پی، زمین‌هایی که در کنار پیچ و خم‌های رودخانه خرمارود به صورت پلکانی جلوه بسیار زیبایی را برای هر بیننده‌ای به وجود آورده است مسافران را بیش از پیش مشتاق دیدن این روستا می‌سازد.

فارسیان به دلیل همجواری با جنگل ابر، گردنه خوش ییلاق و دامنه‌های سرسبز ماران کوه از موقعیت و ویژگی متنوع آب و هوایی در طول سال برخوردار است و با توجه به آثار به جا مانده مانند گورستان‌های بسیار قدیمی با سنگ مزارهای خاص، وجود آسیاب و درگاه کاروانسرای قدیمی، می توان گفت از جمله روستاهای تاریخی و قدیمی گلستان و حتی ایران به شمار می‌رود که هسته اولیه روستا اطراف چشمه‌های اسدماله‌سو شکل گرفته است که بالغ بر ۱۰۰۰ سال قدمت دارند و آثار به جا مانده از جمله بقایای خانه‌ها خود گواه بر این ادعا است.

محصور شدن این روستا در بین دو کوه، عمده دلیل بافت پلکانی روستا است که به همراه دشت اسب‌های وحشی، آبشار کفترخانه، یخچال طبیعی، جنگل بلوط، آسیاب آبی قدیمی و چنار کهنسال جلوه‌ای ویژه به این منطقه داده است که همین موارد باعث شد این روستا در سال ۱۳۹۶ در فهرست آثار میراث غیرمنقول کشور به ثبت برسد.

در دنیای امروز یکی از مسائل مهم در حوزه توسعه پایدار روستایی، توسعه فعالیت‌های گردشگری روستایی است؛ در استان گلستان ۱۳ روستا به عنوان روستاهای هدف گردشگری معرفی شده‌اند و فارسیان تنها روستای هدف در شهرستان آزادشهر محسوب می‌شود.

روستاهای معرفی شده به عنوان هدف گردشگری با حمایت‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در کل کشور و ادارات کل آن در استان‌ها برای میزبانی جشنواره‌های مختلف فرهنگی و هنری، پرداخت سریعتر تسهیلات برای فعالیت‌های روستایی نظیر احداث طرح‌های بومگردی و تولید صنایع دستی در اولویت هستند.

روستای فارسیان پیش از تغییرات خود در سال ۹۴ و نگاه گردشگرپذیر و جذب توریست، از استقبال چندانی بهره مند نبود ولی امروز با داشتن سه طرح بومگردی در زمینه جذب تورهای گردشی فعالیت مناسبی را دارد که همین امر باعث اشتغالزایی و در نتیجه پویایی و رونق روستا از طریق فروش صنایع دستی نظیر دستمال‌های ابریشمی، ترشیجات و انواع مرباها، غذاهای محلی به گردشگران، اسکان و فروش مایحتاج به افرادی شده است که برای تفریح به این منطقه می آیند.

مشاهدات خبرنگار ایرنا از روستای هدف گردشگری فارسیان در برهه کنونی برخلاف مواردی است که برای اینگونه روستاها بر می‌شمارند؛ در ورودی روستا گذر فاضلاب از روی جاده، بیشتر از سرسبزی و یا بافت منازل روستایی حواس هر بیننده‌ای را به خود جلب می کند که نه منشاء آن مشخص و نه انتهای آن پیداست.

هرچه در مسیر روستا بیشتر پیش می‌روی گودبرداری‌های عظیم، اسکلت‌بندی‌های بتنی ساختمان‌ها، مصالح ساختمانی برجا مانده در کوچه پس‌کوچه‌های روستا، کنده‌کاری‌های انجام شده در معابر که باعث ایجاد دست‌اندازهای زیاد شده، فاضلاب رها شده منازل در معابر و زباله‌هایی که گویا چندین وقت نسبت به جمع‌آوری آن اقدامی نشده و در همه جا پخش است، آدم را به شک می‌اندازد که آیا واقعا اینجا روستای هدف گردشگری فارسیان است یا خیر.

پیرزنی فرتوت دری چوبی را باز کرد که نوشته "رب فروشی موجود است" بر روی آن، توجهم را جلب کرده بود؛ پیرزن که چهره جدیدی دیده بود در پاسخ به سوالم که چرا روستا به این وضع در آمده گفت: از وقتی لوله‌های فاضلاب گرفته و برخی هم شکسته، اوضاع روستا به این شکل درآمده، آب منازل در معابر جاری است و هیچکس هم کاری نکرده تا اوضاع بهبود یابد.

پیرزن رب فروش سری به نشانه تاسف تکان داد و افزود: در این روستا دهیار و شورا به فکر تغییر وضعیت روستا نیستند و متاسفانه یک مسئول هم کاری نکرده تا روستاییان از این وضعیت به هم‌ ریخته فاضلاب و زباله که می تواند باعث مریضی کودکان شود، رها  شوند؛ حتی الان ۳۰۰ خانه در محله بالایی روستا بدون گاز مانده و اگر قرار شود لوله‌کشی گاز برای بخش‌های جا افتاده از طرح گازرسانی انجام شود می‌بایست سنگفرش روستا خراب شود که همین موضوع می‌تواند شرایط نابسامان فارسیان را بدتر کند.

هرچه به طرف بخش تاریخی روستا حرکت میکردم میزان فاضلاب رها شده در کوچه ها بیشتر می‌شد و به دلیل شیب زیادی که در این ناحیه وجود دارد، فاضلاب خارج شده از منازل با سرعت بیشتری در حرکت است که همین امر باعث تجمع آب در بخش پایین‌دست روستا و در نتیجه گل و لای شدن کوچه های آنجا شده بود.

فارسیان با وجود توانایی زیادی که در جذب گردشگر به دلیل برخورداری از بافت تاریخی و ارزشمند خود دارد، این روزها حال و روز خوبی نداشته و تب بی‌تفاوتی و بی‌اهمیتی به این ظرفیت کم نظیر که لقب ماسوله گلستان را به خود اختصاص داده باعث بروز نارضایتی در بین مردم شده که البته در بخش‌هایی نیز بقای این وضعیت از سوی مردم تشدید شده است.

وقتی کوچه پس‌کوچه‌های روستای فارسیان را می‌پیمودم در گوشه ای چند نفر با برپا کردن آتش در یکی از معابر درحال تهیه رب گوجه فرنگی بودند که وقتی دود ناشی از آتش را دنبال می‌کنی سیاهی‌های ایجاد شده در دیواره‌های منازل رخ‌نمایی می‌کند و در کوچه‌ای دیگر یکی از روستاییان با انداختن فرش‌های خود در خیابان سنگ فرش شده درحال شستن آنهاست که آب حاصل از این کار در نهایت به بخش‌های پایینی می‌رسد و به گل و لای تبدیل می‌شود.

به هر گوشه ای که می‌نگری بجای دیدن یک جاذبه، بخشی از مصالح و یا نخاله‌های ساختمانی خودنمایی می‌کند که با بیرون ریخته شدن از منازل، چهره روستا را درهم ریخته نشان می‌دهد.

این همه در حالیست که روستای هدف گردشگری به محدوده‌ای جغرافیایی اطلاق می شود که در این محدوده یک یا چند و یا مجموعه ای از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی وجود دارد که وجود آنها انگیزه‌ای برای سفر و اقامت گردشگران خواهد بود، ولی سئول اینجاست باوجود این وضعیت در سطح روستا میتوان همچنان به فارسیان از این منظر نگریست؟

رئیس اداره مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آزادشهر در توضیحی با اشاره به حضور گردشگران که در چند سال اخیر رشد بسزایی داشته بیان کرد: به عنوان مثال در شهریور ماه امسال تنها یکی از واحدهای بومگردی روستا فارسیان پذیرای ۵۰۰ گردشگر بود که بسیاری از آنها اقامت شبانه داشتند که نشان از استقبال گردشگران برای حضور در این روستای تاریخی ، باصفا و خوش آب و هواست.

 علیرضا حصارنوی می گوید: توجه به وضعیتی که این روزها بر اثر بی تفاوتی مسئولان محلی و عدم مشارکت مردم برای بهبود اوضاع، روستا را درگیر خود کرده، هنوز از میزان استقبال گردشگران کاسته نشده و حتی در مقطعی با رشد مواجه بوده است.

وی با اشاره به تاثیرات وضعیت کنونی فارسیان، تبلیغات سوء خود گردشگران و فضاسازی منفی که می‌تواند در سطح جامعه رخ بنماید را پاشنه آشیل این روستا عنوان کرد که بزودی می تواند این منطقه را با چالش جدی مواجه کرده و فارسیان را از آنچه که استحقاق آن را دارد، دور نگهدارد.

حصارنوی افزود: البته این رشد کنونی گردشگران نیز با تلاش‌های اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان آزادشهر و تبلیغات مناسب بومگردی‌های واقع در فارسیان حاصل شده و می‌تواند با عزم عمومی روستاییان و مشارکت آنها، هماهنگی و همیاری شورای و دهیاری رشد بیشتری به خود بگیرد.

رییس اداره میراث فرهنگی آزادشهر تصریح کرد: با رسیدگی به وضعیت فاضلاب روستا، جمع‌آوری زباله و نخاله و ایجاد پارکینگ مناسب برای گردشگران، می‌توان شاهد یشرفت این منطقه بود ولی با ادامه وضعیت  فعلی، از دست رفتن آنچه که امروز در فارسیان به عنوان یک روستای گردشگرپذیر مورد توجه قرار گرفته، قابل پیش بینی است.

 رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آزادشهر نیز در خصوص فعالیت های انجام شده در روستای هدف گردشگری فارسیان گفت: در سال‌های ۸۷ تا ۹۴ و با هدف بهسازی بافت تاریخی این روستا، ۶۰ واحد مسکونی با هزینه ۱۶ میلیارد ریال و ارائه کمک‌های بلاعوض و تسهیلات قرض‌الحسنه مطابق با الگوهای معماری سنتی، بازسازی و نوسازی شد.

مرتضی احمدی افزود: فعالیت بنیاد مسکن در روستای فارسیان منحصر به بهسازی و نوسازی واحدهای مسکونی نبوده و کف‌سازی، جداره‌سازی، رفع پاره ای از نقایص و مشکلات فاضلاب در همان برهه زمانی، نظافت و شستشوی روستا در چند نوبت و بهبود فضای سبز در سطح روستا برای چشم‌نواز بودن محیط روستایی برای جذب توریست از جمله فعالیت های انجام شده از سوی بنیاد بوده است.

وی خاطرنشان کرد: پروژه بهسازی بافت روستا پس از تکمیل به مسئولان محلی و دستگاه‌های مربوطه واگذار شد که حفظ و نگهداری از این فضای ارزشمند نیز بر عهده متولیان امر است.

احمدی با اشاره به فقدان شبکه گاز در بخشی از روستای فارسیان تصریح کرد: در راستای گازرسانی به همه روستانشینان فارسیان، تفاهم نامه‌ای بین دو اداره کل بنیاد مسکن و شرکت گاز به امضا رسیده و بر این اساس شرکت گاز متعهد به گازرسانی به کل روستا است.

فرماندار آزادشهر هم دلیل عمده ایجاد وضعیت فعلی در  فارسیان را عدم مشارکت عمومی خود روستاییان و برخی سهل‌انگاری‌ها نظیر بی‌تفاوتی نسبت به جمع آوری زباله یا ساماندهی وضعیت فاضلاب منازل از سوی مردم، شورا و دهیاری روستا ذکر کرد و گفت: روستای فارسیان هنوز نتوانسته به آنچه شایسته فضای توسعه محور است، دست یابد.

سیدرسول حسینی با اشاره به نقش گردشگران در رشد تراز اقتصادی هر منطقه بیان کرد: با اینکه گردشگران زیادی به این روستا آمده و روستانشینان با ارائه خدماتی همچون مسکن، پذیرایی، فروش صنایع دستی، غذاهای محلی و سوغات این منطقه سود مناسبی را عاید خود می‌کنند ولی متاسفانه به این باور نرسیده‌اند که گردشگران و حضور آنها با رشد اقتصادی روستا ارتباط مستقیم دارد و چون از ابتدا این فضا را با همت دستگاه های مربوطه به دست آورده‌اند همچنان بر این باور هستند که تمام مشکلات آنها می‌بایست از همین طریق حل و فصل شود.

فرماندار آزادشهر با اشاره به غلط بودن این نگاه، تصریح کرد که باید این نگاه اصلاح شده و روستاییان نیز به فکر حل معضلات روستا باشند.

با تمام محسناتی که روستای فارسیان با وجود زیبایی‌های کم‌نظیر و حتی بی‌بدیل خود دارد، در صورت عدم رسیدگی به وضع موجود روستا، دور نیست پییش بینی روزهایی که آتش بی‌ملاحظگی، تر و خشک را با هم سوزانده و بی‌میلی گردشگران برای حضور در روستا، کسب و کار حاصل از این حوزه به خطر بیندازد.

فرماندار آزادشهر از پیگیری مسائل روستای هدف گردشگری فارسیان و برگزاری جلسات مستمر با مسئولان مربوطه در این خصوص خبرداده است و باید امیدوار بود با عزم جدی مدیران منطقه و حرکت جهادی، این ظرفیت گردشگری روستایی منطقه به فراموشی سپرده نشود و کلبه‌های چوبی، خانه‌های کوهستانی با دیوارهای قطور، بوی کاه‌گل و سنگ‌چین‌ خانه‌های فارسیان همچنان پررونق بماند. 

روشن است که بهبود محیط روستایی فارسیان و پاکسازی زباله‌ها و فاضلاب رها شده در آن نمی‌تواند تنها با کمک دستگاه‌های دولتی محقق شود و مهمتر از اقدامات دستگاه های دولتی، همت روستاییان برای حفظ و نگهداری محیط باصفای فارسیان را می‌طلبد تا همچنان از فواید اقتصادی حضور گردشگران و اقامت آنها در روستا برخوردار شده و رشد و توسعه روستا در همه زمینه‌ها را شاهد باشند.

ایرنا