روزهای سرد تئاتر گلستان/ جای پیشکسوتان در «صحنه» خالی است

آثار ارائه‌شده در این جشنواره به‌قدری ضعیف بود که در بخش‌هایی ازجمله بهترین کارگردانی، فیلم‌نامه، بازیگر نقش اول زن و مرد هیچ برگزیده‌ای از سوی داوران انتخاب نشد و بدتر از آنکه هیچ‌یک از آثار شرکت داده‌شده در جشنواره به تئاتر فجر راه نیافتند.

جشنواره برگزارشده در سال ۹۵ از کیفیت نسبتاً بهتری برخوردار بود، گرچه اکثر جوایز به نمایش «وای به‌روزی که بمیرد خروس» و عوامل آن تعلق گرفت اما شاهد اجرای نمایش‌های بهتری در این زمینه بودیم.

نکته‌ای که باید در جشنواره استانی موردتوجه قرارداد این است که هیچ‌یک از پیشکسوتان تئاتر گلستان چند سالی است که در این جشنواره‌ها شرکت نمی‌کنند و یکی از علت افت آثار ارائه‌شده در این جشنواره‌ها هم می‌تواند همین امر باشد.

افت تائتر گلستانی در حالی است که این منطقه گذشته درخشانی در هنر تئاتر داشته و ضمن معرفی چهره های برتر در سطح کشور همواره میزبان مهمترین جشنواره های تئاتر کشوری در گذشته ای نه چندان دور بوده است.

به سراغ امیر کاوش یکی از پیشکسوتان تئاتر گلستانی رفتیم و علت حضور نیافتن پیشکسوتان گلستانی در این وادی را از وی جویا شدیم.

کاوش حضور نیافتن پیشکسوتان درصحنه‌های تئاتر استانی را نبود صرفه اقتصادی برای پیشکسوتان عنوان کرد و افزود: یک نمایش برای طراحی صحنه و لباس، موسیقی، دستمزد عوامل و ... هزینه‌های زیادی را می‌طلبد اما مبلغی که به گروه‌ها برای ورودی پرداخت می‌شود حدود یک‌میلیون تومان است و به همین دلیل افراد باسابقه که دغدغه تولید کارهای کیفی را دارند در جشنواره‌های سطح استانی شرکت نمی‌کنند.

پیشکسوتان تئاتر حمایت نمی شوند

این پیشکسوت تئاتر گلستانی ادامه داد: زمانی که من برای یک کار تئاتر و یک فیلم‌نامه ۱۶ سال پژوهش و تحقیق می‌کنم و کسی قدر کار مرا درک نمی‌کند و در پایان کار به‌جای حمایت ۲۰۰ بلیت رایگان از من برای اجرای نمایشم می‌گیرند پیشکسوتان دلسرد می‌شوند و ترجیح می‌دهند در این سطح شرکت نکنند.

وی با اشاره به مقام نخست جشنواره استانی که سال ۹۵ پورنیک کاوش پسرش به دست آورد، افزود: قرار بود به پورنیک کاوش و آقای افتخاری از کلاله هرکدام مبلغ ۶ میلیون تومان تعلق بگیرد اما از پارسال تا به امسال این مبلغ که حق مسلم این دو جوان بوده پرداخت‌نشده است.

کاوش با انتقاد از پرداخت نشدن این مبلغ تصریح کرد: از تهران بودجه این پاداش تأمین‌شده اما همچنان به این دو هنرمند پرداخت‌نشده است.

این پیشکسوت تئاتر گلستانی در رابطه با جشنواره تئاتر برگزارشده گفت: در هر مسابقه‌ای یک مقام اولی و دومی وجود دارد و من احساس می‌کنم نسبت به بازیگران گلستانی در جشنواره اخیر اجحاف شد و این بازیگران باید در قیاس با خود سنجیده می‌شدند.

لازم است تا جوانان با تمرین بیشتر، مطالعه کتب تخصصی، تقویت زمینه نقدپذیری و ارتقاء کیفیت، فضای بهتر و باکیفیت‌تری را برای آینده تئاتر استان به وجود آورند

یحیی دیوانی یکی دیگر از پیشکسوتان تئاتر گلستان در رابطه با جشنواره برگزارشده اظهار کرد: لازم است تا جوانان با تمرین بیشتر، مطالعه کتب تخصصی، تقویت زمینه نقدپذیری و ارتقاء کیفیت، فضای بهتر و باکیفیت‌تری را برای آینده تئاتر استان به وجود آورند.

وی افزود: امیدوارم همه پیشکسوتان به یاری جوانان بیایند و در کنار هم و در یک هم‌آوایی عاشقانه هنری توانمندی‌های این هنر مردمی را که ریشه در عمق جان دارد به صحنه بنشانند.

 به سراغ مهدی طهماسبی و امین عظیمی داوران جشنواره تئاتر استانی گلستان رفتیم و وضعیت تئاتر استان را از دید این داوران جویا شد.

مهدی طهماسبی با اشاره به تنوع فرهنگی و قومی گلستان اظهار کرد: گلستان می‌تواند بستر مناسبی برای تولید آثار اصیل نمایشی باشد اما به شرطی که به سرچشمه‌های اصلی و ابدی و سازنده‌ پیشینیان و نیاکان خویش نگاه خریدارانه بی اندازد.

وی افزود: این بستر در تولید آثار نمایشی به دست فراموشی سپرده‌شده درحالی‌که مأمن و خاستگاه اصلی پیدایش نمایش‌ و بعدها تئاتر به شکل امروزی‌اش، از همین آیین‌ها بوده است.

طهماسبی اظهار کرد: جشنواره‌های استانی فضایی مناسب برای شناسایی استعداد و پتانسیل‌ها و ترسیم افق روشن برای نمایش کشور است اما این شرایط در صورتی محقق می‌شود که کاملاً باهدف و برنامه‌ریزی و بر اساس افق فرهنگی و هنری کشور پیش برود.

وی افزود: برگزاری جشنواره‌های استانی با رویکرد آموزشی اجرایی مأمن مناسبی را برای تئاتر آینده کشور ترسیم خواهد کرد.

امین عظیمی دیگر داور جشنواره تئاتر با اشاره به انتخاب نشدن برگزیده برای بخش‌هایی ازجمله کارگردانی و نمایشنامه‌نویسی اظهار کرد: ما به‌عنوان داور جشنواره استانی نگاهمان بر ۹ اثری بود که در این جشنواره برگزار شد.

وی افزود: واقعیت این است که تئاتر گلستان در سطح کشور شناخته‌شده است و نسبت به استان‌های دیگر پیشینه دارد و ما با توقعی بالا در این جشنواره شرکت کردیم اما با دیدن آثار متعجب شدیم و باور نمی‌کردیم کارهای انتخاب‌شده عصاره و چکیده تئاتر گلستان باشد.

وضعیت تئاتر گلستان نگران کننده است

عظیمی ادامه داد: اگر با این نگاه به تئاتر گلستان نگاه کنیم باید گفت وضعیت تئاتر گلستان نگران‌کننده است.

وی تصریح کرد: در حوزه نمایشنامه و متن هیچ‌کدام از نمایشنامه‌ها به زندگی جاری و باور دینی مردم و مسائل فرهنگی این استان نپرداخته بود و کارگردانان نمی‌دانستند ضرورت اجرای چنین نمایشنامه‌ای چیست.

عظیمی گفت: برخی از نمایش‌ها هدف مشخصی از اجرا نداشت و انگار تنها می‌خواستند کاری انجام دهند تا در جشنواره شرکت کنند و من دلیل انتخاب برخی از نمایش‌های ضعیف را برای اجرا متوجه نمی‌شوم.

وی با اشاره به نمایش ترنج گفت: این نمایش یک شمایل از تجارب هادی مرزبان و علی رفیعی را به نمایش گذاشت و می‌توانست یک فضای باشکوه بیرون از خانه باشد اما کل مجموعه پیکره بدون روح بود و در حوزه تجسمی زنده و پویا نبود نور قرمز به‌کاررفته در نمایش هیچ‌گونه زندگی و طراوتی را به نمایش نمی‌گذاشت.

عظیمی بابیان اینکه تئاتر گلستان نیازمند بازیابی است، افزود: تئاتر گلستان نیازمند آموزش پذیری است و باید تعامل در این زمینه صورت پذیرد چراکه هرکجا خود را بی‌نیاز از آموزش احساس کردیم باید احساس خطر کنیم چراکه تئاتر زنده و پویاست و هرروز تجارب جدیدی به آن اضافه می‌شود.

وی افزود: استفاده از اساتید و پژوهشگران حوزه‌های علوم انسانی مانند فلسفه و جامعه‌شناسی در «رشد بینش» هنرمندان مؤثر است.

عظیمی افزود: با این اقدام انعکاس آموخته‌ها در آثار هنرمندان بازتاب پیدا می‌کند و تئاتر به معنای کلان و به شکل حقیقی‌اش هویدا می‌شود.

وی در خاتمه بابیان این نکته که در شهرستان‌ها پتانسیل بالایی از هنرمندان تئاتر وجود دارد، افزود: لزوم بهره‌گیری از این ظرفیت «آموزش» و «پرورش» به‌صورت هم‌زمان است.

محمدحسن رستمانی رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان گلستان اظهار کرد: اینکه در جشنواره اخیر هیچ‌یک از نمایش‌ها به جشنواره فجر راه پیدا نکرد تلنگری را برای اهالی هنر نمایش در استان به وجود آورد تا به سمت‌وسوی رشد پیشرفت تئاتر قدم برداریم.

وی افزود: برای این جشنواره از زمانی که فراخوان اعلام شد تا زمانی که جشنواره برگزار شد حدود دو ماهی زمان باقی‌مانده بود و عملاً فرصت زیادی برای آماده شدن برای این جشنواره وجود نداشت که این تمر نقص خود را در جشنواره نشان داد و ما در عمل با اجراهای ضعیفی رو به رو شدیم.

رستمانی گفت: افرادی که در جشنواره شرکت کردند به لحاظ توانمندی خوب هستند اما فرصت کافی برای تمرین و تدوین فیلم‌نامه را نداشتند.

وی افزود: مرکز هنرهای نمایشی معتقد است آثار شرکت کننده در جشنواره باید از مسیر اجراهی عمومی عبور کند به همین دلیل جشنواره تئاتر گلستان سال آینده متفاوت برگزار می‌شود و تئاترهایی می‌توانند در جشنواره حضورداشته باشند که از مسیر اجرای عمومی انتخاب‌شده باشند.

رستمانی با یان اینکه جشنواره فرآیندی بعد از اجرای عمومی است، اظهار کرد: فراخوان جشنواره تئاتر سال آینده آماده است و با توجه به سرفصل‌های جدید تلاش می‌کنیم به سمت کارهای پویاتر حرکت کنیم.

وی در رابطه با ضعف‌های این جشنواره گفت: به لحاظ نوشتاری نه‌تنها در استان گلستان بلکه در تمام کشور دچار مشکل هستیم و بزرگ‌ترین ایرادی که می‌توان به این گروه‌های نمایشی وارد آورد تعجیل آن‌ها در امر اماده‌سازی نمایش بود.

رستمانی اظهار کرد: با توجه به سرفصل های جدید یکی از راهکارهایی که برای پیشرفت تئاتر در نظر گرفته ایم این است که پیشکسوتان در کنار جوانان حضور داشته باشند و آن ها را در این مسیر هدایت کنند.

رئیس انجمن نمایشی گلستان ادامه داد: در کل کشور بودجه کمی برای هنر نمایش در نظر گرفته می شود اما برای سال آینده تفکر جدیدی جاری شده تا حمایت بهتری از هنرمندان انجام شود.

نام استان گلستان زمانی جزو بهترین های تئاترکشور مطرح بوده و هم اکنون هم افراد زیادی هستن که در سطح کشوری نام تئاتر گلستان را زنده نگه داشته اند، شاید این افراد در جشنواره تئاتری که اخیرا برگزار شد حضور نداشتند و کیفیت برگزاری جشنواره افت کرد اما لازم است متولیان امر به دنبال ایجاد زیرساخت مناسب برای اجراهای پویاتر و بامفهوم تری باشند تا مردم از این هنر در راستای تعالی فرهنگ خود بهره ببرند.