در چه شرایطی پیش بینی های جمعیتی بلندمدت از اعتبار بیشتری برخوردار هستند؟

در چه شرایطی پیش بینی های جمعیتی بلندمدت  از اعتبار بیشتری برخوردار هستند؟

الف) مماس شدن شاخص های  جمعیتی  بر محور زمان :

به گزارش گلستان 24 : در شرایطی که یک جمعیت مراحل اول تا سوم گذار جمعیتی را تجربه می کند ، سطوح و روندهای باروری، مرگ و میر در شرایط بی ثباتی قرار دارند. این دو مولفه حیاتی که مهمترین پارامترهای پیش بینی جمعیت هم محسوب می شوند، تغییرات بالایی را تجربه می کنند. در این شرایط پیش بینی های جمعیتی بسیار مشکل و ممکن است نتایج کاملاً نامعتبری را به دست دهند.

اما همین که به مراحل نهایی گذار جمعیتی نزدیک تر می شویم و آهنگ تغییرات شاخص های باروری و مرگ و میر ملایم می شود، پیش بینی های جمعیتی از صحت بیشتر برخوردار می شوند. در این حالت جمعیت شناسان از مماس شدن شا خص های  جمعیتی  بر محور زمان یاد می کنند. مماس شدن شاخص ها بدین معنا است در مراحل نهایی گذار جمعیتی یعنی زمانی که باروری به سطح جانشنی نزدیک می شود و امید زندگی  نزدیک به 75 سال می شود، تغییرات آنها بر محور زمان با ثبات و بسیار کند و تدریجی می شود. در چنین شرایطی تدوین سناریوها و مفروضات باروری و مرگ و میر راحتتر است و پیش بینی های  جمعیتی حتی در دوره های زمانی بلندمدت تر نتایج بهتری را بدست می دهند.

ب) الگوشناسی روندهای جمعیتی:

بطور کلی در تحلیل های سری های زمانی چهار الگوی تغییرات را می توانیم در نظر بگیریم. الف) تغییرات نامنظم ب) تغییرات فصلی  ج) تغییرات دوره ای  د) تغییرات صعودی – نزولی منظم . اگر به شاخص های جمعیتی از جمله باروری و مرگ و میر نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که تغییرات این گونه شاخص ها از نوع تغییرات صعودی- نزولی منظم است.

 مثلاً اگر برخی از نوسانات موقتی باروری و مرگ و میر در برخی از شرایط زمانی خاص جوامع کنار بگذاریم روند تغییرات باروری و مرگ و میر در مسیر گذار جمعیتی نزولی بوده است، تجربه تحولات جمعیتی جوامع شاید به ندرت جامعه ای نشان دهد که بعد کاهش بلند مدت باروری، افزایش های باروری قابل توجهی را تجربه کرده باشد.

در مورد مرگ و میر این الگوی با کمی تفاوت وجود دارد تا زمانی که جمعیت ها در مسیر گذار جمعیتی اول هستند مرگ و میر از یک الگوی باثبات کاهنده پیروی می کند و همین که یک جمعیت وارد گذار جمعیتی دوم می شود الگوی نزولی مرگ و میر تبدیل به الگوی صعودی با دوام و تدریجی و آرام می شود.

این تغییر روند مرگ و میر، اساساً  بعلت سالخوردگی جمعیت و انباشتگی مرگ در سنین بالای 65 سال است. لذا در این شرایط میتوان گفت در شرایط طبیعی پیش بینی های جمعیت بلندمدت هم بیشتر قرین به صحت خواهند بود. مطالب ذیل مبانی و مفروضات چهار سناریوی سازمان ملل است.